邊詞

五原春色舊來遲
二月垂楊未掛絲
即今河畔冰開日
正是長安花落時

張敬忠


Biên Từ

***
Ngũ Nguyên xuân sắc cựu lai trì
Nhị nguyệt thùy dương vị quải ti
Tức kim hà bạn băng khai nhật
Chính thị Trường An hoa lạc thì.
***
Trương Kính Trung
Dich nghĩa:
lời từ biên ải)
(ở Ngũ Nguyên xuân sắc xưa nay vẫn đến trễ)
(tháng hai rồi mà thùy dương vẫn chưa buông tơ)
(bữa nay băng bên bờ sông bắt đầu tan)
(cũng là lúc hoa ở Trường An đang rơi rụng)


*****

Lời Từ Biên Ải

***
Xuân tới Ngũ Nguyên quá muộn màng
Tháng hai dương liễu vắng tơ vương
Ven sông băng đã tan rồi đấy
Hoa chốn Trường An rụng ngập đường.
***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

別董大

拾里黃雲白日曛
北風吹雁雪紛紛
莫愁前路無知己
天下何人不識君

高適


Biệt Đổng Đại

*
Thập lý hoàng vân bạch nhật huân
Bắc phong xuy nhạn tuyết phân phân
Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ
Thiên hạ hà nhân bất thức quân.
*
Cao Thích
Dich nghĩa
*
(tiễn Đổng Đại)
(đám mây vàng dài cả chục dặm, mặt trời rực rỡ)
(gió bấc thổi nhạn bay đi, tuyết rơi lả tả)
(đừng buồn trên đường đi không có bạn tri kỷ)
(vì dưới gầm trời này ai mà chẳng biết ông)
*******

Tiễn Đổng Đại

***
Bầu trời rực rỡ mây vàng
Nhạn bay, tuyết đổ mênh mang khắp vùng
Ngại gì thiếu bạn đi cùng
Đại danh họ Đổng ai không mến tài.
***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

別湖上亭

好是春風沽上亭
柳條藤蔓繫離情
黃鶯住久渾相識
欲別頻啼四五聲

戎昱


Biệt Hồ Thượng Đình
*
Hảo thị xuân phong hồ thượng đình
Liễu điều đằng mạn hệ ly tình
Hoàng oanh trú cửu hồn tương thức
Dục biệt tần đề tứ ngủ thanh.
*
Nhung Dục
giả từ đình trên hồ)
(gió xuân ở đình trên hồ mát mẻ thay)
(cây leo và cành liễu quấn quít không rời)
(ở đây lâu chim hoàng oanh quen mặt)
(khi giã từ nó hót 4, 5 tiếng)

*******
Giã Từ Đình Trên Hồ

*
Bài 1
Giữa đình hồ làn gió xuân thoảng nhẹ
Đám dây leo quấn thân liễu không rời
Chim hoàng oanh lưu luyến khách ghé chơi
Giọng thánh thót hót líu lo tiễn bước

Bài 2

Gió xuân thoảng nhẹ hồ Đình
Dây leo quấn liễu sợ tình biệt ly
Dù quen bao cảnh tới, đi
Tiếng oanh thánh thót sầu bi tiễn người
***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

別房太尉墓

他鄉復行役
駐馬別孤墳
近淚無乾土
低空有斷雲
對棋陪謝傅
把劍覓徐君
惟見林花落
鶯啼送客聞

杜甫

Biệt Phòng Thái Úy Mộ


***
Tha hương phục hành dịch
Trú mã biệt cô phần
Cận lệ vô can thổ
Đê không hữu đoạn vân
Đối kỳ bồi Tạ Truyện
Bả kiếm mịch Từ Quân
Duy kiến lâm hoa lạc
Oanh đề tống khách văn
Đỗ Phủ
***
Dich nghia:
(giã từ mộ quan Thái úy họ Phòng)
(lại đi công tác xứ người)
(dừng ngựa chào từ biệt ngôi mộ chơ vơ)
(lệ rơi ướt đất)
(cuối chân trời có đám mây lẻ tẻ)
(người từng đánh cờ với Tạ Truyện)
(từng luận kiếm với Từ Quân)
(nay ta chỉ thấy hoa rừng rơi)
(và nghe chim oanh hót tiễn khách)


Ghi chú: Tất cả các nhân vật họ Phòng, Tạ Truyện, Từ Quân
đều là người đương thời với Đỗ Phủ.

*******

Giã Từ Mộ Quan Thái Úy Họ Phòng

***
Bước công du chốn xa mờ
Lỏng cương từ tạ nấm mồ lẻ loi
Đầm đìa nườc mắt tuôn rơi
Mây vương lác đác cuối trời xa xa
Đã cùng Tạ Truyện đánh cờ
Từ Quân luận kiếm lúc xưa tưng bừng
Giờ đây hoa rụng ngập rừng
Nghe oanh tiễn bước cõi lòng ngổn ngang.

***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

別盧秦卿

知有前期在
難分此夜中
無將故人酒
不及石尤風

司空署

Biệt Lư Tần Khanh
***
Tri hữu tiền kỳ tại
Nan phân thử dạ trung
Vô tương cố nhân tửu
Bất cập Thạch Vưu phong
Tư Không Thự
*
Ghi chú: Thạch Vưu Phong, điển tích dài dòng, ý chỉ thứ gió có thể ngăn trở người ra đi.

*******
Tiễn Biệt Lư Tần Khanh
***
Bài 1
Biết rằng người phải ra đi
Tình sâu nghĩa nặng phân ly được nào
Tiễn người chẳng chuốc rượu đào
Thạch Vưu gió cũng chẳng sao giữ người.
*
Bài 2
Đành rằng cũng phải chia tay
Biệt ly ray rứt sầu này khó nguôi
Tạ từ không chén ly bôi
Người đi chẳng quản gió trời Thạch Vưu.
***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

涪江泛舟
送韋班歸京

追餞同舟日
傷春一水間
飄零為客久
衰老羨君還
花雜重重樹
雲輕處處山
天涯故人少
更益鬢毛斑

杜甫


Bồi Giang Phiếm Chu
Tống Vi Ban Quy Kinh

Truy tiễn đồng chu nhật
Thương xuân nhất thủy giang
Phiêu linh vi khách cửu
Suy lão tiện quân hoàn
Hoa tạp trùng trùng thụ
Vân khinh xứ xứ san
Thiên nhai cố nhân thiểu
Cánh ích mấn mao ban
*
Đỗ Phủ
*
Dich nghĩa
(theo thuyền trên sông Bồi
đưa tiễn Vi Ban trở về kinh đô)

(ngày tiễn chân ông về kinh trên cùng thuyền)
(trên con sông u buồn này)
(tôi là kẻ phiêu dạt đã lâu)
(đến lúc già yếu vui mừng được gặp lại ông)
(bên bờ cây cối rậm rạp trổ đầy bông)
(mây bay nhè nhẹ nơi núi non trùng điệp)
(nơi phương trời này bạn bè thiếu vắng)
(càng làm cho râu tóc bạc phơ thêm)
*****
Trên Sông Bồi Đưa Vi Ban Về Kinh
***
Bài 1
Ngày trên thuyền tiễn bác
Sông xuân cảnh u sầu
Bao năm trời lưu lạc
Lúc già mừng gặp nhau
…
Hoa trên cây lớp lớp
Đỉnh núi mây giăng giăng
Xa nhà thiếu tri kỷ
Tóc bạc càng mau tăng

Bài 2

Ngồi thuyền đưa tiễn bác trên sông
Mặt nước trời xuân thật não nùng
Luân lạc lâu rồi thân viễn khách
Về già gặp lại thú không cùng
………..
Sặc sỡ mầu hoa, lớp lớp cây
Mây sầu trên đỉnh núi giăng đầy
Nơi xa nào dễ tìm tri kỷ
Mái tóc ngày càng trắng như mây
***
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

陪族叔刑部
侍郎曄及中
書賈舍人至
遊洞庭

洞庭湖西秋月煇
瀟湘江北早鴻飛
醉客滿船歌白紵
不知霜露入秋衣

李白

Bồi Tộc Thúc Hình Bộ Thị
Lang Hoa Cập Trung Thư Giả
Xá Nhân Chí Du Động Đình
*
Động Đình hồ tây thu nguyệt huy
Tiêu Tương giang bắc tảo hồng phi
Túy khách mãn thuyền ca “Bạch Trữ”
Bất tri sương lộ nhập thu y
Lý Bạch

*
Dich Nghia:
(theo chú ruột là Hoa làm quan Hình Bộ Thị Lang cùng quan trực thuộc là Giả Chí đi chơi hồ Động Đình)

(trăng thu vằng vặc phía tây hồ Động Đình)
(chim hồng bay sớm về phía bắc sông Tiêu Tương)
(khách trên thuyền say mèm, ca bài “Bạch Trữ”)
(khách trên thuyền say mèm, ca bài “Bạch Trữ”)


Ghi chú: Bạch trữ, có nghĩa là vải thô màu trắng. Bài ca “Bạch Trữ” có ý cảm thưong dân nghèo.

*******

Đi Chơi Hồ Động Đình
*
Tây Động Đình lung linh bóng nguyệt
Bắc Tiêu Tương ríu rít chim về
Khách say “Bạch Trữ” hoan mê
Chẳng màng sương móc vương nhòe áo thu
*
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

陪鄭廣文遊
何將軍山林

不識南塘路
今知第五橋
名園依綠水
野竹上青霄
谷口舊相得
濠梁同見招
平生為幽興
未惜馬蹄遙

杜甫


Bồi Trịnh Quảng Văn Du
Hà Tướng Quân Sơn Lâm

Bất thức Nam Đường lộ
Kim tri Đệ ngũ kiều
Danh viên y lục thủy
Dã trúc thướng thanh tiêu
Cốc Khẩu cựu tương đắc
Hào Lương đồng kiến chiêu
Bình sinh vị u hứng
Vị tích mã đề diêu.

Đỗ Phủ
Dịch nghĩa:
(theo Trịnh Quảng Văn dạo chơi vùng rừng núi của Tướng quân họ Hà)

(không rành đường xá ở Nam Đường)
(nay mới biết đây là cây cầu số 5)
(khu vườn nổi tiếng bên dòng nước biếc)
(trúc đồng nội vươn lên tận trời xanh)
(kia Cốc Khẩu là nơi ưa thích cũ)
(đây Hào Lương là nơi ta cùng gặp gỡ)
(thườngngày chỉ thích nhàn nhã)
(nay chả tiếc vó ngựa in khá xa)

Vãn Cảnh Nơi Hà Tướng Quân

Bài 1
Nam Đường chưa dịp ghé qua chơi
Giờ lối cầu Năm đã biết rồi
Đẹp quá cảnh vườn bên nước biếc
Trúc đồng nghiêng ngả giữa mây trôi
.......
Cốc Khẩu chốn xưa lúc tuổi xuân
Hào Lương nơi gặp gỡ bao lần
Tháng năm tìm thú vui thanh thản
Chẳng ngại đường xa, ngựa đỡ chân

Bài 2
Lúc xưa chưa biết lối Nam Đường
Giờ cầu Đệ Ngũ đã đi ngang
Cảnh vườn đẹp quá bên dòng nước
Cao ngất trời mây đám trúc đồng
.............
Cốc khẩu là nơi xưa mến thương
Gặp nhau chốn ấy đất Hào Lương
Quanh năm trong thú vui nhàn tản
Chẳng quản xa xôi, ngựa đỡ đường
*
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

裴晉公

四朝憂國鬢如絲
龍馬情神海鶴姿
天上玉書傳詔夜
陣前金甲受降時
曾經庾亮三秋月
下盡羊曇兩路椇
惆悵舊堂扃綠野
夕陽無限鳥歸遲

李郢

Bùi Tấn Công

Tứ triều ưu quốc mấn như ti
Long mã tinh thần hải hạc tư
Thiên thượng ngọc thư truyền chiếu dạ
Trận tiền kim giáp thu hàng thì
Tằng kinh Dữu Lượng tam thu nguyệt
Hạ tận Dương Đàm nhị lộ kỳ
Trù trướng cựu đường quynh Lục Dã
Tịch dương vô hạn điểu quy trì

Lý Sính
***
Dich Nghĩa:
(quanTấn quốc công họ Bùi)
(lo việc nước trải bốn triều vua tóc bạc như tơ)
(tinh thần như ngựa rồng, cốt cách như hạc biển)
(nhớ đêm vua ban chiếu phong chức)
(nhớ lúc mặc giáp vàng nhận giặc đầu hàng)
(giúp nước lâu hơn Dữu Lượng ba năm)
(mưu lược cao hơn Dương Đàm hai nước)
(lòng buồn trước Lục Dã xưa, nay đóng kín)
(nắng chiều bao la, chim chậm chạp bay về)

***
Ghi chú: Bùi Tấn Công: đời Đường Hiến Tông, Bùi Độ nhờ công dẹp giặc Hoài tây,
được phong quan Trung thư lệnh, tướcTấn Quốc Công. Khi về hưu, ông cất một biệt thự ở Đông Đô (Lạc Dương) đặt tên là Lục Dã Đường.
Dữu Lượng: người đời Tấn, cũng được phong quan Trung thư lệnh, nổi tiếng về phong cách và lễ tiết.
Dương Đàm: người đời Tấn, giỏi cơ mưu quân sự.

*****

Quan Quốc Công Họ Bùi


***
Lo quốc sự bốn triều đầu bạc trắng
Tinh thần cao tựa hạc biển, rồng trời
Còn đâu khi vua chiếu ngọc thưởng người
Hay giữa trận áo giáp vàng trị giặc
Hơn Dữu Lượng trên ba năm giúp nước
Mưu họ Dương cao hơn hẳn hai chiêu
Lục Dã Đường giờ cửa đóng quạnh hiu
Chiều ngả bóng, chim la đà về tổ

Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú

閣夜

歲暮陰陽催短景
天涯霜雪霽寒宵
五更鼓角聲悲壯
三峽星河影動搖
野哭千家聞戰伐
夷歌數處起漁樵
臥龍躍馬終黃土
人事音書漫寂寥

杜甫

Các Dạ
*
Tuế mộ âm dương thôi đoản cảnh
Thiên nhai sương tuyết tế hàn tiêu
Ngũ canh cổ giác thanh bi tráng
Tam giáp tinh hà ảnh động dao
Dã khốc thiên gia văn chiến phạt
Di ca sổ xứ khởi ngư tiều
Ngọa long dược mã chung hoàng thổ
Nhân sự âm thư mãn tịch liêu.

Đỗ Phủ
Dịch nghĩa
(đêm Tây Các)
(ngày cuối năm qua mau)
(những ngày lạnh ở góc trời này đã ngưng tuyết)
(suốt đêm tiếng trống, tiếng tù và bi ai, hùng tráng)
(làm rung động cả dải ngân hà ở vùng Tam Giáp)
(tin giao tranh làm ngàn nhà than khóc)
(dân chài và tiều phu đâu đó vẫn ca hát nghêu ngao)
(Khổng Minh, Công Tôn Thuật cũng ra đất vàng)
(việc đời, thư tín tất cả đều vắng lặng)
***
Ghi chú: Tây Các là một xã thuộc huyện Phụng Tiết, tỉnh Tứ Xuyên, nơi có nhiều di tích
nổi tiếng như Bát Trận Đồ của Khổng Minh. Bạch Đế thành của Công Tôn Thuật....
Ngọa long: con rồng nằm, chỉ Không Minh, quân sư của Lưu Bị, thời Tam Quốc.
Dược mã: con ngựa nhảy, chỉ Công Tôn Thuật, người nổi lên chiếm đất Thục rồi xưng đế,
lúc Vương Mãng cướp ngôi nhà Tây Hán.

***

Đêm Nơi Tây Các

*
Năm tàn vầng thái ngủ mê
Chốn đây tuyết lạnh tan đi hết rồi
Suốt đêm kèn trống liên hồi
Bóng ngân hà vỡ tả tơi mặt hồ
Chiến chinh lời oán vô bờ
Đó đây tiếng hát ngu ngơ ngư tiều
Khổng, Công thì cũng xanh rêu
Tin thư mờ mịt, tịch liêu vô cùng.
*
Phỏng dịch: SongNguyễn HànTú