Đặng Dung là con Đặng Tất, một tướng tài thời Hậu Trần. Năm sinh và năm mất của ông không rõ, chỉ biết ông là người làng Tả Thiên Lộc, huyện Phỉ Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Giận cha mình bị vua Giản Định giết oan (1408) vì lời gièm pha của gian thần sau trận Bô Cô, ông đem quân từ Thuận Hóa về Thanh Hóa, tôn Trần Quý Khoách lên ngôi vua, và được giữ chức Đồng bình chương sự.
Ông cùng Nguyễn Cảnh Dị nhiều lần trực tiếp chiến đấu với quân Minh. Đêm tháng 9 năm Quý Tỵ (1413), Đặng Dung đánh úp doanh trại giặc và xuýt nữa bắt sống tướng Minh Trương Phụ (vì không biết rõ mặt nên Phụ lợi dụng đêm tối dùng thuyền nhẹ trốn thoát).
Tháng 11 năm 1413, vua tôi nhà Hậu Trần thế cô cuối cùng bị quân Minh bắt giải về Yên Kinh(Trung Hoa). Dọc đường vua tôi cùng nhãy xuống biển tự tử.
Ông còn để lại duy nhất một bài thơ, Cảm Hoài(hay Cảm Thuật), chép trong Toàn Việt Thi Lục. Lý Tử Tấn có lời bình phi hào kiệt chi sĩ bất năng (nếu không phải là kẻ sĩ hào kiệt, ắt không thể làm được bài thơ này).
Cảm Thuật - Cảm Hoài
Thế sự du du nại lão hà
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca
Thời lai đồ điếu thành công dị
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa
Trí chúa hữu hoài phù địa trục
Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà
Quốc thù vị báo đầu tiên bạch
Kỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma
Đặng Dung
Việc đời man mác, tuổi già thôi !
Đất rộng trời cao chén ngậm ngùi
Gặp gỡ thời cơ may những kẻ,
Tan tành sự thế luống cay ai !
Phò vua bụng những mong xoay đất,
Gột giáp sông kia khó vạch trời.
Đầu bạc giang san thù chửa trả,
Long tuyền mấy độ bóng trăng soi.
Tản Đà dịch
Việc đời bối rối tuổi già vay,
Trời đất vô cùng một cuộc say.
Bần tiện gặp thời lên cũng dễ,
Anh hùng lỡ bước ngẫm càng cay.
Vai khiêng trái đất mong phò chúa,
Giáp gột sông trời khó vạch mây.
Thù trả chưa xong đầu đã bạc,
Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày
Phan Kế Bính dịch
Việc đời thăm thẳm tuổi già vay,
Trời đất mênh mông cuộc hát say.
Lỡ vận anh hùng nhiều nuốt hận
Gặp thời đứa dở dễ ra tay
Sông Ngân gột giáp không tìm lợi
Trục đất phò vua muốn chuyển xoay
Vai khiêng trái đất mong phò chúa,
Thù nước chưa xong đầu đã bạc,
Gươm mài vầng nguyệt đã bao ngày
Nguyễn Siêu dịch nôm
|