[NghiDung]

Chia Tay Thôi, Columbus
Tác Giả: Philip Roth

Philip Roth (sinh năm 1933) Nhà văn có những tác phẩm đặc trưng với đối thoại sắc bén, mối quan tâm đến đời sống của người Do Thái trung lưu, và những quan hệ bi đát giữa tình yêu trai gái và tình yêu gia đình.
Roth tốt nghiệp Đại học Chicago và bắt đầu nổi tiếng với Goodbye Columbus ( Chia tay thôi, Columbus , 1959; giải National Book Award 1960). Tiểu thuyết đầu tiên của ông, Letting Go ( Buông thả, 1962), và cuốn kế, When She Was Good ( Khi nàng còn tốt , 1967) đều không thành công lắm cho đến khi ông viết Portnoy’s Complaint ( Lời khiếu nại của Portnoy, 1969). Cuốn này được xếp vào loại kinh điển của văn học Mỹ gốc Do Thái, mô tả những đau khổ và thiệt hại mà bối cảnh văn hóa đã gây ra cho nhân vật Portnoy. Mấy tác phẩm đáng kể khác của ông là The Ghost Writer ( Kẻ viết thuê , 1979), Zuckerman Unbound ( Zuckerman vô hạn định , 1981), Anatomy Lesson ( Bài học giải phẫu , 1983), The Counterlife ( Phản sinh , 1986) và American Pastoral ( Điền dã Hoa-kỳ , 1997; giải Pulitzer 1998).
Goodbye Columbus gồm tám chương, kể về một mối tình ngắn ngủi – chỉ một mùa hè – giữa một chàng trai Do Thái nghèo sống tự lập và con gái một gia đình thị dân Do Thái trung lưu. Chàng trai luôn cảm thấy một tương lai tan vỡ cho mối tình của họ, nhưng thực ra trở ngại với anh chính là lối sống thực dụng và các thành kiến của gia đình cô gái.

- o O o -

Lần đầu tiên tôi gặp Brenda nàng nhờ tôi giữ giùm cặp kiếng. Rồi nàng bước tới mép tấm ván nhún và nhìn mơ màng xuống hồ; có thể nước đã bị tháo sạch, và Brenda cận thị chắc không hề biết điều đó. Nàng lao xuống rất đẹp, và giây lát sau đã bơi trở lại mé hồ, mái tóc hung đỏ cắt ngắn của nàng cất cao, vươn tới trước, cứ như đóa hồng trên một cuống dài. Nàng lướt tới mép hồ và thế là đến cạnh tôi. “Cám ơn nghe,” nàng nói, đôi mắt long lanh tuy không phải do nước. Nàng chìa tay nhận cặp kiếng nhưng không đeo lên cho đến khi quay lưng và bỏ đi chỗ khác. Tôi nhìn nàng xa dần. Đột nhiên nàng thò tay ra sau, bằng ngón trỏ và ngón cái, nàng kéo đũng quần và đẩy phần da thịt lộ ra trở về đúng chỗ của nó. Máu me tôi nhảy tưng một nhịp.
Tối đó, trước bữa ăn, tôi gọi cho nàng.
“Mày gọi ai vậy?” Dì Gladys của tôi hỏi.
“Cô bạn mới gặp bữa nay.”
“Doris giới thiệu hả?”
“Doris không chịu giới thiệu con với cái thằng tháo nước hồ đâu, Dì Gladys.”
“Mày đừng có lúc nào cũng chỉ trích thế. Bà con vẫn là bà con. Sao mày quen được nó?”
“Thực ra con đâu quen cô ấy. Con chỉ thấy thôi.”
“Đứa nào vậy?”
“Họ cô ta là Patimkin.”
“Patimkin tao không biết,” Dì Gladys nói, cứ như bà biết bất cứ ai trong Câu lạc bộ Green Lane Country vậy. “Mày tính gọi mà không quen biết trước gì cả à?”
“Vâng,” tôi giải thích. “Con sẽ tự giới thiệu.”
“Đồ Casanova,”[1] dì ấy phán rồi tiếp tục chuẩn bị bữa tối cho chú tôi. Nhà chúng tôi không dùng bữa với nhau: dì Gladys ăn lúc năm giờ, cô em họ Susan của tôi lúc năm rưỡi, tôi sáu giờ, còn chú tôi sáu rưỡi. Chẳng có gì giải thích được chuyện này hơn cách kết luận rằng bà dì tôi khùng.
“Danh bạ điện thoại ngoại ô đâu rồi?” Tôi hỏi sau khi lôi hết mọi cuốn sách dưới gầm bàn điện thoại ra.
“Cái gì?”
“Danh bạ điện thoại ngoại ô. Con muốn gọi tới Short Hills.”
“Cuốn mỏng teng đó hả? Ôi, bộ tao phải chứa trong nhà cái thứ đó sao, tao có bao giờ xài tới nó đâu?”
“Nó đâu rồi?”
“Dưới tủ chén chỗ chân tủ bị sút ra đó.”
“Lạy chúa tôi,” tôi kêu lên.
“Gọi cho tổng đài thì hơn. Mày vào bếp moi móc trong đó rồi làm lộn tung mấy ngăn kéo của tao cho coi. Đừng quấy tao nữa, mày biết chú mày sắp về tới mà. Tao cũng chưa cho mày ăn được nữa.”
“Dì Gladys, coi như tối nay nhà mình dùng bữa chung nghe. Trời nóng mà, vậy tiện cho dì hơn.”
“Hay dữ, tao sẽ phải dọn bốn phần ăn khác nhau một lượt. Mày ăn thịt chiên tảng, Susan ăn pho mát trắng, ông Max ăn bipstếch. Tối thứ Sáu là ăn bipstếch mà, tao không cấm ông ấy được. Còn tao thì thịt gà nguội. Tao phải tưng lên tưng xuống cả hai chục lần sao? Tao là cái gì, con ngựa cày chắc?”
“Sao cả nhà mình không cùng ăn bipstếch, hay gà nguội…”
“Tao coi sóc cái nhà này hai chục năm rồi. Đi gọi điện cho con bạn mày đi.”
Nhưng khi tôi gọi, Brenda Patimkin không có nhà. Cô nàng ăn tối ở câu lạc bộ, một giọng phụ nữ cho tôi biết như thế. Rồi cô ấy có về nhà không (giọng tôi lúc đó cao hơn giọng một cậu trong dàn đồng ca tới hai quãng tám)? Tôi không biết, giọng đó đáp, có thể nó sẽ đi chơi golf. Ai đầu dây vậy? Tôi lắp bắp vài lời… chẳng là gì cả cô ấy không biết đâu tôi sẽ gọi lại không nhắn gì đâu ạ cám ơn xin lỗi đã quấy rầy… tôi gác máy trong khi còn dang dở chuỗi lảm nhảm ấy. Rồi bà dì gọi và tôi gồng mình chuẩn bị vào bữa tối.
Bà đẩy cái quạt máy rù rì đen thui lên tốc độ cao và như thế nó làm chao đảo cả sợi dây điện lòng thòng từ cái đèn bếp.
“Mày muốn uống gì? Tao có bia gừng, nước khoáng, dâu đen, và một chai soda kem có thể khui được.”
“Không uống đâu, cám ơn.”
“Mày uống nước lạnh hả?”
“Con không uống trong bữa ăn. Dì Gladys, con đã nói với dì mỗi ngày suốt một năm nay rồi…”
“Ông Max uống được cả két chỉ với món gan bằm thôi. Ông ấy lao động cực nhọc cả ngày. Nếu mày lao động nặng thì chắc uống nhiều hơn.”
Ở chỗ lò bà chất một đĩa đầy món thịt chiên tảng, khoai tây luộc, nước chiên thịt, và đậu với cà rốt. Bà đặt đĩa trước mặt tôi và tôi có thể cảm thấy hơi nóng của thức ăn tỏa lên mặt. Rồi bà cắt hai miếng bánh mì và đặt kế bên tôi, trên bàn.
Tôi dùng nĩa tách một củ khoai tây làm hai và ăn, trong khi Dì Gladys, ngồi đối diện bên kia bàn, quan sát tôi. “Mày không thích bánh mì,” dì nói, “tao không cắt ra sợ nó mất ngon.”
“Con thích bánh mì chứ,” tôi nói.
“Mày không thích ăn chung với hạt phải không?”
Tôi xé một miếng bánh mì làm hai và ăn.
“Còn thịt thế nào?”
“Ồ, ngon.”
“Mày sẽ ngốn cả đống khoai tây với bánh mì rồi bỏ dư thịt làm tao phải đổ đi.”
Đột nhiên bà đứng bật khỏi ghế. “Muối!” Khi trở lại bàn bà dằn một lọ muối xuống trước mặt tôi – không bao giờ có tiêu trên bàn ăn trong nhà bà: bà nghe được trên chương trình của Galen Drake rằng cơ thể không hấp thụ được thứ đó và thật phiền cho Dì Gladys khi phải nghĩ rằng món gì đó do bà dọn lên lại chỉ đi qua thực quản, dạ dày và bộ ruột chỉ như đi du hành cho vui thôi.
“Mày sẽ nhặt hết đậu ra hả? Mày nói với tao vậy mà, tao không ưa nổi thứ cà rốt.”
“Con thích cà rốt,” tôi nói, “Con thích cả lũ cà rốt.” Và để chứng minh, tôi lùa cả đống cà rốt vào họng và lùa một nửa mớ đó nữa xuống quần dài.
“Heo,” dì ấy nói.
Tuy tôi rất khoái đồ tráng miệng, nhất là trái cây, nhưng tôi quyết định không ăn tí nào cả. Trong buổi tối nóng nực này, tôi muốn tránh bàn cãi việc tôi thích trái cây tươi hơn trái cây đóng hộp, hay trái cây đóng hộp hơn trái cây tươi; dù tôi thích thứ nào hơn thì Dì Gladys cũng có cả đống thứ ngược lại chất trong tủ lạnh cứ như kim cương đánh cắp vậy. “Nó thích táo đóng hộp mà tôi có đầy nguyên một tủ lạnh nho phải vứt bỏ…” Cuộc đời chỉ là việc vứt bỏ đối với Dì Gladys tội nghiệp, những niềm vui lớn nhất của dì là moi rác ra, dọn sạch tủ nhà bếp, và soạn những túi đồ cũ xì cho cái mà dì vẫn gọi là những người Do Thái tội nghiệp ở Palestine. Tôi chỉ mong dì qua đời khi tủ lạnh trống rỗng, nếu không dì sẽ phá hủy cõi vĩnh hằng của mọi người khác, dù đó là bất cứ gì, với món nho mốc xanh, và những trái cam trổ lông nấm bên dưới.
Chú Max của tôi về đến và trong khi tôi gọi số của Brenda lần nữa, tôi còn nghe được tiếng bật nút chai soda trong bếp. Lần này giọng trả lời điện thoại nghe cao, cụt lủn và mệt mỏi. “Alô.”
Tôi lao ngay vào bài diễn thuyết. “Alô-Brenda-Brenda cô không biết tôi tức là cô không biết tên tôi nhưng tôi đã giữ kiếng giùm cô chiều nay ở câu lạc bộ… Cô đã nhờ tôi làm thế tôi không phải hội viên nhưng em họ tôi Doris là hội viên ở đó Doris Klugman tôi đã hỏi cô là ai…” Tôi thở một phát, để cho nàng có cơ hội lên tiếng, và rồi nói tiếp khi thấy đầu dây bên kia vẫn im re. “Doris hả? Nó là đứa lúc nào cũng thấy đọc Chiến Tranh và Hòa Bình. Nhờ thế mà tôi biết đã tới mùa hè, mỗi khi thấy Doris đọc Chiến Tranh và Hòa Bình.” Brenda không cười; ngay từ đầu tôi đã thấy nàng là loại thực tế.
“Anh tên gì?” nàng nói.
“Neil Klugman. Tôi giữ kiếng cho cô ở chỗ cầu nhảy, nhớ hông?”
Nàng trả lời bằng một câu hỏi theo kiểu của nàng, một lối hỏi mà tôi dám chắc sẽ gây bối rối cho cả đứa xoàng xĩnh lẫn đứa điển trai. “Trông anh ra làm sao?”
“Tôi… da sậm.”
“Anh dân da đen hả?”
“Không,” tôi đáp.
“Vậy trông anh ra sao?”
“Tối nay tôi ghé chơi cho cô thấy tôi ra sao được không?”
“Hay lắm,” nàng bật cười. “Tối nay tôi chơi tennis.”
“Tôi tưởng cô đang chơi golf chứ.”
“Tôi chơi xong rồi.”
“Còn sau cữ tennis thì sao?”
“Sau cữ tennis chắc tôi mồ hôi mồ kê dữ lắm,” Brenda nói.
Câu này không phải để cảnh báo tôi hãy bịt mũi lại và chạy cho xa; mà đó là một dữ kiện, rõ ràng nó chẳng làm Brenda bối rối, nhưng nàng muốn tôi ghi nhớ.