[AiHoa]

Cột đồng chưa xanh (tt)

Mạc Quân Tử nói:
_ Nam nhân cũng có người vầy kẻ khác, đâu thể nào vơ đũa cả nắm được!

Ngọc Cầm cười chua chát:
_ Kể ra Lý Sư Sư còn may mắn, được người tình tặng cho vàng bạc châu báu, chứ như chuyện của đào nương họ Nguyễn với ông Nghè Vũ Khâm Lân mới là bi đát!

Lý Thuỷ Bình hỏi:
_ Chuyện ấy ra sao, xin cô nương kể lại cho chúng tôi nghe?

Ngọc Cầm kể:
_ Ông Nghè Vũ Khâm Lân quê làng Ngọc Lặc huyện Tứ Kỳ trấn Hải Dương, thuở nhỏ nhà nghèo, học hành rất chăm chỉ. Vì dì ghẻ bạc ác bức hiếp ông bỏ nhà lang thang, xin ăn độ nhật. Lưu lạc đến làng Dịch Vọng huyện Từ Liêm trấn Sơn Tây ông làm thuê để có tiền ăn học. Mùa xuân năm ấy làng Dịch Vọng có đám rước thần, ai nấy mặc quần áo đẹp chen chúc nhau ra đình xem hát. Ông chỉ có bộ đồ cũ nát nên đứng nép vào góc cột lén nhìn, sợ người khác trông thấy. Giáo phường đến hát có một cô đào tuổi chừng mười bảy, mười tám, nhan sắc xinh đẹp, mỗi lần nàng cất tiếng hát thì tiền và lụa thưởng ném đầy xuống mảnh chiếu hoa nàng ngồi. Lúc chợt nhìn thấy ông, nàng tự dưng bần thần không sao hát được nữa. Người làng đang xem cho là nàng bị trúng phong đột ngột, người cầm chầu phải xin dừng đêm hát. Vũ Khâm Lân cũng theo mọi người ra về. Xế trưa hôm sau, cô đào ấy tìm đến chỗ ông trò chuyện an ủi và tặng ông mười quan tiền cùng các thứ vật dụng rồi từ biệt. Từ đấy, cứ dăm ba tháng một lần nàng lại đến chỗ ông ở, chăm sóc và nấu nướng cho ông. Lâu ngày thành quen, biết cô gái yêu mình, ông bỗng nảy sinh lòng tà vạy, muốn cùng nhau ân ái, bị nàng nghiêm khắc cự tuyệt. Ông hổ thẹn, nhưng lòng càng thêm kính yêu, trân trọng nàng. Hai năm sau, ông sửa soạn về quê để đi thi, cô gái đến tiễn, đưa vật tặng rất hậu. Lúc sắp chia tay, ông cầm tay cô gái xin được biết quê quán, họ tên để sau này biết chốn tìm nhau. Cô gái không cho ông biết gì về thân thế, gia cảnh, chỉ bảo rằng nếu có duyên thì sau sẽ gặp lại. Ông về thi ở huyện phủ đều đỗ đầu, rồi đỗ Giải nguyên Hương khoa. Cha ông bàn việc hôn nhân, định hỏi con nhà thế gia cho ông. Ông cố chối từ và thành thực kể lại chuyện riêng, xin được lấy người con gái ấy. Cha ông nổi giận mắng ông rất nhiều và quyết không cho ông lấy cô đào hát. Ông buộc phải nghe lời cha dạy. Kỳ thi Hội năm sau, cô gái đem vật tặng đến chờ ông tại nơi trọ ở kinh đô. Ông ngượng ngập, không biết nói gì thì nàng bảo: “Thiếp biết cả rồi, chẳng cần chàng nói. Tiền trình của chàng còn xa muôn dặm, thiếp hèn hạ không xứng đáng hầu khăn lược cho chàng. Âu đó là số phận của thiếp”. Từ đấy ông không gặp lại cô đào trẻ đó nữa. Vũ Khâm Lân đỗ Tiến sĩ khoa thi năm Bảo Thái thứ tám, đời Lê Duệ Tông. Ông được bổ vào viện Hàn lâm, đi sứ phương Bắc, làm quan trong kinh ngoài trấn trải mười mấy năm. Ông còn được triều đình cử đi dẹp giặc giã. Nhờ công lao, ông được ban tước Ôn đình hầu, rồi thăng Ôn Quận công, làm việc ở Ngự sử đài, lần lượt trải qua các chức Đô ngự sử, Thượng thư, Tham tụng (*), sự nghiệp vẻ vang hiển hách không ai bằng. Mỗi khi kể chuyện đã qua, ông lại than thở buồn rầu tự trách mình. Một hôm, trong tiệc hát ở nhà người bạn đồng liêu họ Đặng, ông thấy cô đào đang gieo phách giữa chiếu hoa trông giống với người con gái ngày xưa, hỏi ra thì đúng là nàng. Dẫu cho phong trần dầu dãi mà nét kiêu sa đằm thắm cùng tiếng phách tuyệt kỹ vẫn còn như xưa. Ông hỏi thăm về những ngày tháng đã qua, thì biết hơn mười năm trước nàng lấy một viên quan nhỏ ở trấn Thái Nguyên. Khi vị quan này chết, hai người chưa có con cái gì, không biết đi đâu, nàng mới lần về quê cũ. Gặp đứa em chẳng ra gì, phá tán sạch cơ nghiệp, nàng đành dắt mẹ già lưu lạc, dựa vào các nhà quyền thế, đàn hát qua ngày tìm kiếm miếng ăn. Nghe câu chuyện của nàng, ông không sao nén nổi xót thương, bèn đón cả hai mẹ con nàng về một nơi ở riêng, chu cấp đầy đủ. Hơn một năm sau, mẹ nàng mất, ông lo chôn cất chu đáo. Tang ma cho mẹ xong, cô gái lại từ biệt ra đi, ông giữ lại không được, tặng tiền bạc, nàng cũng không nhận. Ông cố ép thì nàng nói: “Thiếp không có phúc được làm vợ tướng công, thì những thứ tiền bạc này đâu có phúc để tiêu mà nhận. Rồi nàng lén bỏ ra đi. Ông cho người nhà đuổi theo mà không kịp, không rõ nàng đi đâu. Người ta chỉ biết nàng họ Nguyễn, người huyện Chương Đức trấn Sơn Nam.

Thuỷ Bình giận dữ nói:
_ Rõ là phường vong ân bội nghĩa, thế mà cũng đỗ đạt cao, làm quan lớn, tôi mà ở vào thời ấy, nhất định cho ông ta một bài học!

Mạc Quân Tử ra vẻ thông cảm hơn:
_ Chẳng thể trách Vũ Khâm Lân được. Từ xưa đến nay, Nho giáo vẫn lấy trung hiếu làm đầu. Nếu ông ta vì tình cãi lời cha thì cũng sẽ bị triều đình bãi chức ngay, không chừng còn bị tội đồ nữa!

Thuỷ Bình hứ một tiếng, nguýt chàng:
_ Mạc huynh có phải là đồng cảnh tương lân hay sao mà bênh chầm chập kẻ phụ tình thế? Nếu ở hoàn cảnh ấy, đệ thà mất chức còn hơn.

Ngọc Cầm nhìn nàng cười duyên dáng:
_ Lý công tử đúng là bậc chính nhân quân tử, trọng nghĩa trọng tình. Ai mà được công tử yêu thương thực là diễm phúc!

Đêm đã khuya, hai người từ biệt về nhà trọ, hẹn ngày mai sẽ quay lại. Dọc đường về, Thuỷ Bình hỏi:
_ Mạc huynh nghĩ gì về hai cô đào nương ấy? Đệ thấy nhan sắc họ thuộc hàng nhất tiếu thiên kim, tài năng cũng bậc phong lưu hiếm người bì kịp!

Mạc Quân Tử cười:
_ Đệ thấy cô nương Ngọc Cầm ngưỡng mộ Lý huynh lắm đấy!

Thuỷ Bình giãy nãy lên:
_ Ối dào! Mạc huynh khéo gắp than bỏ tay người thế? Rõ ràng là cô nàng Ngọc Thanh khi hát cứ liếc nhìn Mạc huynh trông tình tứ ra phết, còn làm bộ nói lảng!
_ Ừ thì … bởi đệ đánh trống chầu mà!

(*) Tham tụng là chức quan to nhất trong triều đình thời Lê – Trịnh, tương đương với chức Tể tướng.

Ái Hoa
(còn tiếp)