Thôi xao
推敲
Thôi : đẩy cửa. Xao : gõ cửa.
Ý nói : khi làm việc gì phải châm chước, cân nhắc cho kỹ thì gọi là thôi xao. Trong văn học, thuật ngữ này được sử dụng với ý nghĩa là tìm tòi chữ thật đắc để làm cho ý văn tứ thơ được tuyệt hảo.
Ðiển tích
Nguồn gốc của hai chữ này là từ Giả Đảo 賈島, một thi sĩ đời Đường mà ra. Ông có tự Lãng Tiên, lúc đi tu làm tăng sĩ lấy pháp danh là Vô Bản, sau hoàn tục.
Một hôm, khi cưỡi ngựa về Tràng An, ông tức cảnh ngâm :
Điểu túc trì biên thụ
Tăng thôi nguyệt hạ môn
Độc hành đàm để ảnh
Sác tức thụ biên thân
(Chim đỗ cây bến nước
Sư đẩy cửa dưới trăng
Mình đi bóng chiếu xuống
Tựa cây mà thở than)
Thơ hay ý đẹp nhưng ông vẫn còn phân vân mãi không biết nên dùng chữ thôi (đẩy cửa) hay chữ xao (gõ cửa) trong câu :
僧推月下門
Tăng thôi nguyệt hạ môn
Ông buông cương, tay diễn động tác thôi, tay diễn động tác xao. Ngựa đi đâm sầm vào đám quân hộ tống quan Kinh Triều Doãn kiêm Ngự Sử Đại Phu Hàn Dũ 韓愈, nổi tiếng là một thi hào thời bấy giờ. Biết chuyện, Hàn Dũ khen tài thơ ông và góp ý nên sử dụng chữ xao (gõ cửa) vì diễn tả được cả động tác lẫn âm thanh, đắc hơn chữ thôi (đẩy cửa) chỉ diễn tả được động tác.
Ông theo ý Hàn Dũ, thay chữ thôi bằng chữ xao.
僧敲月下門
Tăng xao nguyệt hạ môn
ĐH biên soạn
Tài liệu tham khảo :
Điển hay tích lạ - Nguyễn Tử Quang
Hán-Việt Tự-Ðiển – Đào Duy Anh
Hán-Việt Tự-Ðiển - Thiều Chửu
Thông tin trên mạng : Đại học Cần Thơ, Hoa Sơn Trang, Phố Rùm Beng Silicon, Quảng Đức.
__________________
|