[Helen]

Ván Bài Lật Ngửa

Phần 5 - Chương 6

Nếu nhìn lên bản đồ, người ta thấy rõ, về mặt quân sự, Kiến Hòa không chiếm vị trí chiến lược. Trái lại, ba cù lao lớn: Minh, Bảo và An Hóa hợp thành tỉnh như nép hẳn vào một góc, cố ý tránh những biến thiên, vui với dòng sông bát ngát quanh năm soi bóng dừa.
Từ là một tổng - tổng Tân An khi Võ vương Nguyễn Phúc Khoát đặt quan cai trị xứ này vào năm 1757 - Bến Tre được thăng lần lên huyện, phủ và khi thực dân Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây, thăng lên hạt rồi tỉnh. Bến Tre đi vào lịch sử khá sớm nhưng với tư cách một vùng đất ẩn cư. Người ta biết đến nó sau biến cố mất Gia Định, những phần tử chống Tây “tị địa” về đây, trong đó, có nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Cả khi vào lịch sử, Bến Tre cũng không ồn ào, dù cho Phan Tôn, Phan Liêm - con của Phan Thanh Giản, người tiến sĩ đầu tiên quan Nam Bộ, sinh ở Bảo Thạch, Ba Tri, người mà tên tuổi gắn liền với nỗi ô nhục của triều đình Huế khuất thân “chuộc” ba tỉnh Đông Nam bộ và lại để mất nốt ba tỉnh Tây Nam bộ - một thời dựng cờ nghĩa trên mảnh đất trầm lặng này.
Sau Cách mạng tháng Tám, thực dân Pháp tái chiếm Bến Tre. Một lần nữa, dân Bên Tre lại “tị địa” - dùng đường biển, trên những chiếc thuyền mong manh, tìm tự do tận mũi Cà Mau. Những người bám tỉnh dựng lên một trung đoàn rất nổi tiếng, trung đoàn 99 của Đồng Văn Cống. Hòa bình lập lại, ngay vào những ngày đầu, chính quyền Ngô Đình Diệm gây ra vụ thảm sát Mỏ Cày.
Cứ ngỡ Bến Tre nhịn nhục mãi.
Thế rồi, đầu năm 1960, tin tức đột nhiên bay tới tập về Sài Gòn: Bến Tre, cái tỉnh im ắng ấy, đứng trước nguy cơ lọt vào tay Việt Cộng.
Là một cán bộ từng hoạt động ở Bến Tre - khá thông thạo đường đi nước bước và con người ở đây - Nguyễn Thành Luân cũng bị bất ngờ. Anh không bao giờ nghĩ đến Bến Tre lại trở thành trung tâm của cuộc khởi nghĩa miền Nam - anh chờ đợi nơi khác, mà với trí thức của anh, dựa được vào rừng núi, dễ dàng tiến và dễ dàng rút lui. Nhưng, chính Bến Tre - tỉnh của những cù lao, nổ phát súng kinh hoàng vào chế độ, đúng lúc chế độ ổn định nhất. Anh chợt nhớ đến ông già ba tri Thái Hữu Kiểm - dám đi bộ từ Bến Tre ra tận triều đình Huế để cự lại một vụ cường hào ỷ thế hiếp dân. Cái bề ngoài nho nhã - do lỗi sống giữa mảnh vườn ít xáo động - chứa một sức bật tiềm tàng rất thông minh… Anh cũng nhớ ông Hai Sặc, người Bến Tre “tị địa” xuống Phụng Hiệp.
Và, hôm nay, liền sau khi đặt chân lên Bến Tre - chính phủ Ngô Đình Diệm đổi tên là Kiến Hòa, vốn tên cũ thời Nguyễn - Luân phải chỉ huy một cuộc hành quân lớn. Đó là việc giao lãnh đầu tiên giữa cựu và tân tỉnh trưởng. Cuộc hành quân dự định từ trước, đã được quân khu cho phép và Bộ tổng tham mưu chuẩn y, cho nên Luân không tiện bãi bỏ. Với lực lượng 5 tiểu đoàn Bảo an, 2 tổng đoàn Dân vệ, một đại đội cảnh sát dã chiến, hầu hết giang thuyền trực thuộc tiểu khu, cuộc hành quân quy mô trung đoàn và với dạng binh chủng hợp thành nhằm Cồn Ốc - một trong những cồn lớn nằm trên sông Hàm Luông và gần thị xã - theo yêu cầu của tỉnh trưởng ty công an: truy lùng cơ quan Tỉnh ủy Việt Cộng, hoặc ít ra, một bộ phận của cơ quan đó mà tin mật báo cho biết dời từ Định Thủy sang đây.
- Tin mật báo tin cậy được không? - Luân hỏi.
Trưởng ty công an - không phải xa lạ với Luân: thiếu tá Lưu Kỳ Vọng, người của Mai Hữu Xuân, sau một thời gian làm việc ở Nha an ninh quân đội, được biệt phái sang công an và thiếu tướng Tổng giám đốc Nguyễn Văn Là bổ nhiệm hắn ta về Bến Tre - xum xoe:
- Chắc ăn một trăm phần trăm!
Hắn nói, kèm theo cái nháy mắt ngụ ý. Luân hiểu rằng mật báo là người của công an trà trộn trong hàng ngũ kháng chiến. Hiểu như vậy, song Luân tỏ vẻ không tin tưởng:
- Coi chừng tốn công vô ích… Cũng có ba bảy đường mật báo.
- Không! - Thiếu tá Vọng cười nhũn nhặn. Bây giờ, hắn cố hết sức lấy lòng tân tỉnh trưởng và cầu mong ông ta không phăng ra hắn trong vụ rượt bắt ở Nhị tì Quảng Đông năm 1955 - Thưa trung tá (hắn hạ thấp giọng, ngó chung quanh) một huyện ủy!
- Vậy sao? - Luân giả bộ sửng sốt pha lẫn hài lòng.
- Dạ em điểm huyệt tụi Cộng sản cỡ đó sắp lên! - Vọng hí hửng.
… Từ “Lồng cu” - đặt trên giang đỉnh chỉ huy - Luân dùng ống dòm quan sát Cồn Ốc, khi các tàu mặt dựng lượn dọc bờ tây cồn. Không khí thanh bình trùm cả cồn. Không hề có một dấu vết bố phòng. Bến sông từng nhà, những ngôi nhà ngói cổ, thản nhiên với sinh hoạt thường ngày: thuyền đậu, phụ nữ giặt giũ… Giờ đổ bộ theo quy định đã tới. Đáng lẽ các cỡ súng nổ rộ, Luân ra lệnh không được bắn, dù một phát, nếu chưa bị tấn công. Tàu đầu bằng đã sử đụng bờ, thả bửng, từng toán lính và cảnh sát nối đuôi từ nhiều điểm khác nhau, chạy ào lên cồn. Luân bước lên cồn khi các toán sục sạo thọc sâu vào vườn. Một số dân - ước tới cả trăm - bị lùa ngồi chồm hổm trên chiếc sân gạch rộng. Ngó qua số dân, Luân yên tâm: không ai mang dáng dấp cán bộ. Hầu hết là ông bà già, phụ nữ đứng tuổi và trẻ con.
“Thằng cha Vọng bị hố rồi!” - Luân nghĩ thầm – “Tỉnh ủy nào lại đặt cơ quan trên cái cồn lúc nào cũng có thể bao vây như vậy? Nhất định các đồng chí giữ phương châm hợp pháp. Ngay hầm chông, hố đinh cũng không có thể có ở đây…”
Thiếu tá Vọng rảo bước trước đám dân. Luân yên lặng theo dõi hắn. Luân bắt gặp hắn sựng một thoáng trước một người. Tim Luân thắt lại. Chà, đồng chí của mình sao chường mặt ra đây làm gì. Nhưng người đó không thể là cán bộ, dù thuộc cấp nào - da mặt láng te, đôi mắt ti hí. Anh ta trạc trên dưới 40, mặc áo bà ba lụa trắng. Và người đó liếc về một bà già ngồi phía trước. Luân ngờ ngợ về bà già này - tóc hoa râm, khăn rằn vắt vai - như là anh đã gặp ở đâu đó.
Thiếu tá Vọng đến trước bà già. Bà già điềm tĩnh nhai trầu.
- Ê! - Thiếu tá Vọng chụp vai bà già lôi xểnh dậy - Bà là bà Hai Sặc, phải không?
Thôi, đúng rồi… vợ Hai Sặc. Ngày Luân cùng Sa và Quyến rời khu 9 về thành, cái đêm cuối cùng ngủ ở vùng tự do ngoại ô Phụng Hiệp đó. Con của Hai Sặc, Tư Lóc - Trần Bảo Quốc, trung đội trưởng của tiểu đoàn 420 đã tập kết. Con gái là y tế. Luân nhớ, nhớ rõ. À, vợ chồng Hai Sặc trở về quê, hèn chi, khi Luân vừa tới, anh có cảm giác bà già này nhìn anh lom lom, với đôi mắt tôi tối.
- Chớ hồi nào tới giờ tôi có đổi tên bao giờ đâu mà ông hỏi? - Bà Hai Sặc trả lời chậm rãi…
- Bà lẻo lự dữ! - Thiếu tá Vọng cười gằn - Được, để rồi cho bà lẻo lự… Nè! Tỉnh ủy ở nhà nào? Có ở nhà bà không?
- Tỉnh ủy là cái chi? - Bà Hai Sặc vẫn nhai trầu.
- Bà đừng hỏi đố tôi! Dân Cồn Ốc mà không biết Tỉnh ủy Cộng sản sao? Thằng Tư Cường, thằng Ba Đào ở đâu? - Thiếu tá Vọng thét inh ỏi.
- Ông làm quan sao ăn nói lỗ mãng quá vậy? - Bà già cự.
- Bà hỗn hả? - Thiếu tá Vọng tát bà già. Bà già quay mặt lại đám đông:
- Bà con thấy đó, Quốc gia đánh tôi… Tuổi tôi gì gì cũng cỡ tuỏi mẹ ông quan này…
Luân thấy đến lúc phải can thiệp:
- Thiếu tá, ông không được làm như vậy!
- Trung tá không biết, con mụ già này ghê lắm… Chồng nó, con gái nó đều Việt Cộng thứ thiệt. Chồng nó làm “căn cứ” cho Tỉnh ủy. Tôi phải bắt nó phun ra chồng nó, con gái nó. Con gái nó - con Rô - là y tế của Tỉnh ủy…
Thiếu tá Vọng vẫn không buông tha bà già. Luân gạt tay hắn ra.
- Thiếm… - Luân nén xúc động - Thiếm cho biết Tỉnh ủy có ở đây không?
- Tôi đã nói tôi không biết Tỉnh ủy… - Bà già tránh mắt Luân.
- Thôi, bà chỉ chỗ trốn của chồng bà, thằng già Hai Sặc đó! - Thiếu tá Vọng gầm gừ.
- Ông nhà tôi qua Trà Vinh cày mướn từ sau Tết!
- Bà nói láo! Hai Sặc mà cày mướn… Hai Sặc ở đâu? Bà không chỉ, tôi bắn bà…! - Thiếu tá Vọng lên cò khẩu Colt 12 nghe cái rốp.
- Ông Hai Sặc đi cày mướn miệt Vũng Liêm… Bà Hai nói thiệt. Ở đây, bà con ai cũng biết… - Một ông gà búi tóc, áo trắng, tằng hắng rồi nói.
- Ông là chức sắc đạo Cao Đài? - Luân hỏi.
- Thưa quan, phải. Tôi là giáo hữu.
- Ông thuộc phái đạo của đốc phủ Nguyễn Ngọc Tương hay Tây Ninh?
- Thưa quan, tôi thuộc phái Minh Chơn Đạo của anh lớn Cao Triều Phát…
Tự nhiên, Luân hiểu. Phái Minh Chơn Đạo là phái kháng chiến hồi 9 năm.
- Nếu Hai Sặc không có ở đây, thì con Rô ở đâu? - Thiếu tá Vọng khăng khăng với bà Hai Sặc.
- Nó may mướn trên Sài Gòn!
- Nói láo cũng có sách chớ! Bà nói láo bỏ sách hết trơn… Con Rô mà biết may…
- Tại sao ông biết con Rô tôi không biết may? - Bà già hỏi vặn.
- Tôi biết! Nó ở đây…
- Ông biết sao ông không đi kiếm nó mà phải hỏi tôi?
Luân lại bắt gặp anh chàng mặt láng te ra dấu cho thiếu tá Vọng - gã chỉ xuống đất.
- Nè, nó trốn dưới hầm bí mật! Bà coi tôi rành không - Thiếu tá Vọng đắc chí, cười hô hố.
- Thì ông đào mà bắt nó!
- Con mụ già này ngọt không chịu… Tao cho mày biết tao là ai… Đồ… - Thiếu tá Vọng xông tới, ghì đầu bà già, toan nện thẳng cánh.
- Không được! - Luân xô thiếu tá Vọng sang một bên - Ông không có quyền làm bậy trước mặt tôi.
Luân nói, môi run run
- Nó đây nè! - Nhiều tiếng reo. Tốp công an lôi một người con gái bất tỉnh, ném lên sân. Cô gái không còn một tấm vải che thân.
Bà Hai Sặc nhào đến, ôm cô gái:
- Con! Con!
Giữa lúc đó, tốp công an bô bô với tốp bảo an:
- Gặp nó dưới hầm sau vườn… Tụi này mần luôn… Ngon thiệt!… Còn mới nguyên nghe!
Luân choáng váng. Đầu anh bỗng ù ù. Anh bước tới tốp công an và bất thần ra tay. Ba đứa can tội làm nhục cô gái không thể hiểu vì sao chúng bị đòn. Máu chảy ròng ròng trên mũi chúng.
- Còng lại! - Luân ra lệnh, giọng thật đanh - Giải về tỉnh… Tôi sẽ đích thân bắn cả ba!
Thiếu tá Vọng chưng hửng.
Bà Hai Sặc đứng lên. Mắt bà long đỏ. Bà đến trước thiếu tá Vọng.
- Chồng tao, Tỉnh ủy ở đây… - Bà chỉ vào ngực - Đồ mọi rợ… Quốc gia bây là lũ mọi rợ!
Thiếu tá Vọng rút súng.
- Tao cho mầy chết. - Hắn nghiến răng. Luân, bằng một động tác nhanh như chớp, đánh bạt súng của thiếu tá Vọng.
- Người đáng chết là ông, ông thiếu tá! Tôi sẽ xử bắn ông ngay tại đây nếu ông động đến bà thiếm này…
Luân cởi chiếc áo khoác phủ lên người Rô đang thoi thóp và ra lệnh chấm dứt cuộc càn.

*

- Tôi không thể hiểu vì sao trung tá lại nới tay với tụi Cồn Ốc?… Con mụ Hai Sặc đáng lãnh một phát đạn lắm!
Lê Như Hùng, trung tá Thủy quân lục chiến, cựu tỉnh trưởng Bến Tre, làm xong thủ tục giao lãnh với tân tỉnh trưởng Nguyễn Thành Luân, vừa nói vừa nhún vai.
- Tôi không thích để Việt Cộng thâu lợi. Bắn bà Hai Sặc một phát, chúng ta sẽ phải nhận một nghìn phát trả thù… Bắn bà Hai Sặc đâu có thể tìm ra Tỉnh ủy? Chúng ta chưa đến nỗi điên thì tại sao lại hành động ngu xuẩn như vậy?
- Nói thật với trung tá, - Cựu tỉnh trưởng tựa lưng vào ghế, khoanh tay - tôi rất nghi ngờ kết quả của chính sách mà trung tá thí nghiệm ở đây. Tôi phải thanh minh với trung tá, tôi từ giã Kiến Hòa không một chút nuối tiếc. Ví dụ trung tá thay tôi sớm hơn một năm, có lẽ tôi cũng bực mình. Nơi nào yên tĩnh hơn đây? Nhưng, đó là chuyện một năm về trước. Còn bây giờ… Tôi rất xấu hổ, với tư cách con nhà binh, lại bàn giao cho trung tá một gia tài quá khốn khổ. Chúng ta mất gần sạch. Ngay con đường ra bắc Tân Thạch cũng không phải an toàn. Tôi đến Kiến Hòa và từng đi dạo trong rừng dừa, từng lướt ván trên sông với người đẹp. Còn trung tá… Dạo trong khuôn viên tỉnh đường. Tôi khuyên trung tá chỉ nên dạo trước lúc đèn lên… Có lẽ rồi đây tôi sẽ đi Quảng Trị hoặc Đắc Tô. Không sao, không đâu khó chịu bằng ở đây. Tôi sẽ áp dụng kinh nghiệm ở đây - ở Kiến Hòa. Tôi quá tiết kiệm đạn và ngại chảy máu… Khi chia tay, tôi muốn đền bù cho trung tá bằng sự chia sẻ kinh nghiệm đó.
Luân mỉm cười:
- Cám ơn anh… Trái lại, tôi nghĩ rằng anh chưa tiết kiệm cả đạn lẫn máu đúng mức. Không thể bắn hết, ví dụ bắn hết dân Cồn Ốc. Không làm sao bắn hết và chúng ta cũng không dám làm như vậy…
- Tôi thành tâm mong trung tá thành công… - Lê Như Hùng chép miệng - Mơn trớn một lò lửa bừng cháy, một bãi chông kín mít, một tổ ong đang vỡ… Tôi e trung tá tự tin hơi nhiều. Mà dù cho trung tá thành công, Kiến Hòa cũng chỉ là một tỉnh nhỏ, không nghĩa gì so với cả nước Cộng hòa của chúng ta… Tôi từng nói với tướng Williams khi ông thị sát nơi đây. Tôi nói: Kiến Hòa chỉ là cái dạ dày bị loét, có thể bị ung thư nữa. Nhưng nói không chỉ tự tạo ra căn bệnh hiểm nghèo đó cho nó. Nó phải hứng mọi thức ăn từ mồm, sự lọc lừa của lưỡi, sự nhai nghiền của răng… Cắt phăng phần loét của dạ dày thì cứ làm, song đừng nguyền rủa nó…
Giọng Lê Như Hùng - một sĩ quan từng được Diệm nâng đỡ, chỉ huy Thủy quân lục chiến, binh chủng rất kiêu ngạo - càng lúc càng chán chường.
- Chẳng lẻ người ta phải cắt cái mồm? - Luân hỏi, hóm hỉnh.
- Thế trung tá nghĩ rằng người Mỹ vốn thực dụng lại rung đùi ngâm thơ Longfellow (1) sau khi chi hàng núi tiền cho chúng ta? Năm 1958, tôi tường trình về Phủ tổng thống những khả năng xấu đang ngấp nghé nhận chìm chúng ta. Tham mưu biệt bộ gửi trả bản tường trình đó - tôi nói rõ, lúc bấy giờ trung tá đang phụ trách chiến dịch “Cơn hồng thuỷ” - với lời phê dốt nát: bi quan! Tôi phải rời Kiến Hòa chính vì cách điều khiển của chính sự dốt nát đó. Bây giờ, họ lấy tôi làm vật tế thần và tạ tội với người Mỹ… Trung tá có thể có vận may hơn tôi, trung tá là người nhà của Tổng thống! Giá như Phủ tổng thống gửi kèm lời phê nông cạn kia cho tôi vài chục khẩu đại bác!
- Đại bác không bắn được dân biểu tình! - Luân nheo mắt.
- Bắn được! Miễn dám bắn. - Cựu tỉnh trưởng sôi nổi hẳn - Napoléon nổi tiếng nhờ dám hạ nòng đại bác bắn vào đám biểu tình!
- Và, vì vậy, ông ta càng nổi tiếng hơn ở Waterloo, ở Borodino (2) cuối cùng im tiếng ở Sainte Hélène (3), chơi vơi ngoài Đại Tây Dương…
- Xin vô phép ngắt lời trung tá… Đại bác không phải loại chuyên dùng đàn áp biểu tình, song chính trị lại là sở đoản của bọn nhà binh - trung tá đừng giận, kể luôn trung tá - và hơn nữa, của cả chế độ chúng ta. Chọn lựa cái le moins mal (4), tôi nghiêng về cái khẩu đại bác!
- Chưa chắc tôi đã nên cơm cháo gì ở đây? - Luân thân ái ngồi cạnh cựu tỉnh trưởng - nhưng trách nhiệm được giao không thể thoái thác. Trước trách nhiệm, tôi cũng như anh thôi, không dính với chuyện gia đình. Chính phủ yêu cầu tôi bình định Kiến Hòa. Tôi nhận với điều kiện tôi không bị gò bó để đạt yêu cầu bình định. Tôi nghĩ chúng ta không thiếu đại bác, ngay ở Kiến Hòa. Xem qua sổ chi đạn đại bác, Kiến Hòa không kém tỉnh nào cả. Nhưng, đất cứ mất, biểu tình cứ tăng, có lẽ đại bác và biểu tình cũng lên song song. Tôi sẽ bắt cả hai cùng xuống!
Lê Như Hùng đứng lên:
- Tôi mong trung tá thành công tuy rằng dứt khoát tôi không tin. Dù sao, tôi cũng áy náy đã đào xới bằng đạn đại bác để trúng tá phải san lấp…
- San lấp trên mặt đồng ruộng không khó lắm! - Luân cười.
- Đúng! Tôi hy vọng trung tá san lấp những cái hố trong lòng người.
Luân thấy mến tay tỉnh trưởng bộc trực này.
- Anh có dặn tôi điều gì không?
Cưu tỉnh trưởng ngẫm nghĩ một lúc:
- Có! Trung tá nên cẩn thận với gã thiếu tá Vọng… Thứ ma cô ma cạo hạ đẳng! Gã chơi với James Casey, có vẻ là dân của CIA. Tống Văn Tình nói với tôi.
Tống Văn Tình, như Géo Nam ở Vĩnh Long, xuất thân từ Rédacteur (5) ngành cảnh sát Pháp - vốn là trưởng ty công an Kiến Hòa, nay bị thay, chỉ còn là phó ty.
- Anh không giao cho tôi được một nhân mối nào trong nội bộ Việt Cộng sao? - Luân hỏi ướm.
Lê Như Hùng đưa tay lên trời:
- Tôi biết có một nhân mối quan trọng. Nhưng, thằng thiếu tá Vọng nắm. Nhân mối trao cho nó một tài liệu gì đó - nghe đâu nhờ cái tài liệu đó, nó được hậu thưởng.
- Tài liệu gì? - Luân hồi hộp.
- Thú thật, tôi ghét những thứ giấy tờ… Nghe Tống Văn Tình nói, tài liệu nghị quyết của Cộng sản Bắc Việt…
Luân suýt “à” một tiếng, nhưng kịp kiềm chế.
Anh bắt tay Lê Như Hùng khá chặt.
- Một điều tôi muốn nói trước khi chia tay: Nếu Hội đồng an ninh Quốc gia có những nhận xét xấu về anh thì không phải do tôi… Trái lại!
- Tôi tin trung tá!
----------
(1) Nhà thơ nhân bản Mỹ (1807-1882)
(2) Những nói Napoléon đại bại
(3) Nơi Napoléon bị đày và chết
(4) Cái ít xấu hơn.
(5) Biên tập viên - một ngạch trật trung cấp cảnh sát.

Phần 5- Chương 7

Luân ngụ tại ngôi nhà hai tầng quét vôi vàng, kiểu kiến trúc đồng loạt các công sở xây dựng vào những năm đầu thực dân Pháp chiếm Nam Kỳ. Ngôi nhà ngó ra sông Bến Tre, một chi lưu của sông Cửu Long, trong khuôn viên rợp tàn cổ thụ, tường bao bốn phía. Đằng sau là tòa hành chính, nơi làm việc của tỉnh trưởng.
Dung không theo Luân xuống đây - cô cần tiếp tục ở cương vị cũ: Văn phòng Tổng nha cảnh sát Quốc gia. Người thân tín còn lại của Luân là Thạch. Cho tới bây giờ, Thạch vẫn chưa hề hay biết thân phận thật của Luân. Lòng trung thành của Thạch đối với Luân tất nhiên sâu hơn nhiều so lúc anh mới về ở cạnh Luân, đó là lòng trung thành của một người giúp việc lâu ngày cảm phục và yêu mến chủ. Vợ Thạch thường nhắc anh chăm sóc Luân “như chăm sóc cha, anh ruột của mình”. Thạch hiểu liền ý vợ: đạo lý ở đời phải vậy. Không phải Luân mà vợ Thạch căn dặn Thạch dòm trước ngó sau chung quanh Luân. “Ổng là người ngay, làm việc theo lẽ phải, thiếu gì người ghét, muốn hại ổng”. Vợ Thạch gợi ý chung chung, còn Thạch sát Luân: nên tiếp nhận lời khuyên của vợ theo ý nghĩa cụ thể: Sở nghiên cứu chính trị, An ninh quân đội, có thể cơ quan tình báo Mỹ nữa không ưa trung tá. Việt Cộng thì khỏi nói.
Còn ông Ngô Đình Nhu - ông tỏ ra bồ bịch với trung tá mà tại sao gã Hoa kiều Ly Kai cứ thậm thò thậm thụt săn tin trung tá hoài? Mỗi lần Thạch báo với Luân về thái độ khả nghi của Ly Kai thì Luân chỉ cười nhẹ: “Kệ gã!”. Ông trung tá có thể bỏ qua gã Hoa kiều, chớ Thạch thì đời nào!
Đến Bến Tre, Luân lấy lái xe tại chỗ - chuẩn úy Võ Văn Tập, đã phục vụ trung tá Lê Như Hùng. Tập quê ngay tại thị xã, chưa vợ con, trước là học sinh. Cha Tập, đốc học một trường quận nay hưu trí, mẹ chuyên nghề bánh mứt. Hai mươi sáu tuổi, Tập thuộc dạng đẹp trai, ít nói, hiền. Tuy nhiên, Thạch vẫn áy náy: gã lái xe có đôi mắt khá sắc, nhất là khi gã liếc Luân. Cái vố trung sĩ Toàn chưa hết ám ảnh Thạch - mỗi lần Luân cởi trần, vết thẹo trên vai khiến Thạch điếng người.
Dinh tỉnh trưởng được phân đôi: Luân và Thạch ở tầng trên, tầng dưới thuộc các sĩ quan tiếp cận tỉnh trưởng. Tất cả có bốn đại úy và một trung úy: đại úy chỉ huy đội bảo vệ tỉnh trưởng; trung úy phụ trách truyền tin; đại úy chỉ huy trưởng Bảo an tỉnh; đại úy tham mưu trưởng tỉnh; đại úy thư ký riêng của tỉnh trưởng. Chung Văn Hoa và Nguyễn Thành Động, chỉ huy trưởng và tham mưu trưởng tỉnh, ban ngày làm việc ở Sở chỉ huy đặt ở làng Sơn Động trên đường đi Hàm Luông, ngay khu vực sân bay, chiều tối về nghỉ tại đây. Trong năm sĩ quan đó, Hồ Nhựt Thanh phụ trách truyền tin là người Bến Tre.
… Luân đang nghỉ trưa. Thật sự, anh chỉ chợp mắt một thoáng thôi. Từ khi nhận nhiệm vụ, Luân phải làm việc ngày đêm. Anh hoàn toàn nhận thức khá rõ khó khăn của mình trong tình hình cực kỳ phức tạp của tỉnh và chính tình hình phức tạp ấy càng đẩy anh vào vị trí phức tạp hơn. Đúng, Kiến Hòa không phải Bình Dương. Ở Bình Dương, mọi việc chưa rõ ràng, chiến dịch “Cơn hồng thủy” mở giữa một vùng mà cuộc đấu tranh vũ trang của nhân dân vừa chớm, anh dễ dàng che giấu hành động tiếp trợ phong trào. Còn ở Kiến Hoà, hình thức vũ trang không còn dừng ngang mức tự vệ mà đồng bào đã sử dụng nó như một phương tiện tấn công. Nói cách khác, chiến tranh thực sự đã triển khai trên một diện rộng và với một cường độ dồn dập. Anh em Diệm - Nhu - và chắc chắn cả Mỹ nữa - muốn mượn bàn tay anh triệt hạ phong trào đấu tranh lên đến cao độ của nhân dân Bến Tre. Anh bắt buộc phải vắt óc tìm cách sao cho vừa lòe được Sài Gòn, vừa hỗ trợ cho Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh.
Một băn khoăn khác không nhỏ, là cái gã mặt mũi phẳng phiu, đôi mắt giảo hoạt ở Cồn Ốc. Tự nhiên, liên kết với điều trung tá Lê Như Hùng thổ lộ, Luân bắt đầu nghiêng về khả năng “nghị quyết 15” lọt vào tay CIA qua con đường này. Một tên nội gián - và nếu thiếu tá Hùng không huênh hoang, thì hắn là một huyện ủy viên. Có phải hắn không? Hay hắn chỉ là đầu mối? Liên lạc từ hôm điện đài bị bom chưa nối lại được. Anh và Dung không có cách nào báo về cấp trên trừ phi chính cấp trên cho người móc. Đọc báo hôm nào Luân cũng lục lạo phần nhắn tin ở trang chót. Chẳng thấy.
Chuông điện thoại reo. Nhu nói chuyện với anh. Hẳn phải có cái gì thật bức thiết, Nhu mới gọi cho anh giờ này.
- Alô! Chào anh. Tôi nghe đây… - Luân nói.
- Anh biết tin Nam Hàn chưa? - Giọng Nhu mất bình tĩnh.
- Việc ông Lý Thừa Vãn đó, phải không?
- Đúng! Ông ta bị đưa đi an trí ở Hạ Uy Di (1) … - Giọng Nhu càng mất bình tĩnh hơn. - Salaud! (2) Tụi nó dựa vào đám sinh viên, lấy cớ chống bầu cử gian lận…
Luân theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình Nam Triều Tiên từ khi anh chưa rời Sài Gòn. Nhưng anh không ngờ sự kiện đó xúc động Nhu đến như vậy.
- Không chỉ ở Nam Hàn, Thổ Nhĩ Kỳ cũng găng. Menderes (3) bị lật đổ… Các chính phủ hợp hiến đều bị lật đổ, mỉa mai thật, không do Cộng sản… Ở Thổ, chính là quân đội.
Nhu cáu quá, lần nữa văng tục: Merde!(4)
Luân không biết phải đối đáp sao cho ổn. Quả thần kinh dinh Độc Lập bị chấn động. Bây giờ bất cứ hành vi nào của Mỹ nhằm gò cương bầy ngựa kéo xe cho đúng hướng đều được anh em Diệm - Nhu tiếp nhận như mũi dao đâm vào họ.
- Anh thấy thế nào? - Nhu sốt ruột, giục Luân… - Ta cần làm gì?
- Tôi đồng ý với anh đó là sự tráo trở. Song không phải người ta có thể tuỳ ý thọc tay vào bất cứ đâu và bao giờ cũng được yên lành cả… Ông Lý Thừa Vãn, ông Menderès có cái nhược của các ông ấy… - Luân chọn lựa từng lời.
- Anh có thể về Sài Gòn chiều nay không? - Nhu hỏi đột ngột.
- Anh cần tôi gấp sao?
- Thôi… - Nhu ngần ngừ - Hôm khánh thành khu trù mật Thành Thới, tôi sẽ gặp anh… Công việc thế nào?
Cuộc điện đàm chấm dứt. Luân tư lự rất lâu. “Một ngày đột biến bằng mười năm” Luân nhớ tới lời của một nhà cách mạng. Câu hỏi “Ta cần làm gì?” của Nhu cũng chính là câu Luân tự hỏi…
Ngay chiều hôm đó, Luân ra sân bay đón tướng Mỹ Mac Garr. Anh chưa từng quen viên tướng 3 sao sắp thay tướng Samuel T. Williams này. Điều mà anh để ý là Mac Garr mới đặt chân lên Sài Gòn ngày hôm kia. Có vẻ Kiến Hòa bận tâm phái đoàn quân sự Mỹ hơn đâu hết. “Công thức thay đổi”, ít ra cũng một phần - Luân suy nghĩ. Số nhân viên quân sự, khí tài chiến tranh, ngân sạch quân sự cùng với Mac Garr nhất định sẽ tăng lên kéo theo hiệu quả là tiếng nói của người Mỹ nặng cân hơn trước, không riêng lĩnh vực quân sự, quyền lực chính trị của ông Diệm hiển nhiên cũng bị thu hẹp nếu người Mỹ vẫn còn dùng ông.
Hóa ra không phải một mình Mac Garr và tuỳ tùng đến Bến Tre: Đại tá người Anh, Thompson, nổi tiếng như chuyên gia cừ khôi chống du kích ở Mã Lai cùng đi với Mac Garr.
Chủ và khách bắt tay nhau. Thompson nồng nhiệt - thật ra ông ta tự hiểu vai vế của mình tại Việt Nam bên cạnh người Mỹ. Mac Garr hờ hững. “Thị trường chứng khoán đồng dollar lên” - Luân nghĩ thầm. Thay vì ngó thẳng viên quan đầu tỉnh Việt Nam, tướng Mac Garr, ngay khi còn trên cầu thang chiếc Dakota, chăm chú - bày tỏ cho mọi người biết là ông chăm chú - bày tỏ cho mọi người biết là ông chăm chú - quan sát khu vực sân bay và Sở chỉ huy Bảo an tỉnh.
- Bây giờ thì tôi hiểu vì sao các ông thua tại đây, tại tỉnh Kiến Hòa… - Đó là câu mở miệng đầu tiêng của Mac Garr, khi mọi người vào Sở chỉ huy Bảo an, ngồi giữa phòng khách. Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Lễ, người làm nhiệm vụ lễ tân đưa khách xuống Kiến Hòa che nỗi ngượng ngùng bằng cách lấy khăn tay lau cặp kiếng đen. Đại tá Thompson tế nhị liếc nhìn trần thiết trong phòng. Các sĩ quan tùy tùng Mỹ im lặng chờ đợi chủ tướng phán nốt nhận xét, biết đâu không trở thành bài luận văn quân sự đăng trên tờ Stars and Stripes (5). Đại tá Chung Văn Hoa, chưa nghe trôi chảy tiếng Anh, nhờ đại úy Nguyễn Thành Động dịch và nghe xong, anh xẻn lẻn. Nguyễn Thành Động trái lại, nhún vai:
- Tướng quân nói không đúng!
Anh nói tiếng Anh. Mac Garr sửng sốt. Bởi trước mặt ông ta, một đại úy nhỏ thó, cách biệt với ông ta về mọi phương diện: cấp chức, tuổi tác, thân thể…
- Đại úy tham mưu trưởng bảo sao? - Mac Garr cố tự chủ, nhưng câu hỏi vặn vẫn đầy âm sắc chỉ huy.
- Chúng tôi chưa thua, thưa tướng quân… - Đại úy Động không lẩn tránh cái nhìn trịch thượng của Mac Garr cũng như cái nhìn sợ hãi của Nguyễn Ngọc Lễ, giọng đĩnh đạc.
- Chưa thua? - Mac Garr giả bộ ngạc nhiên - Chưa thua mà sân bay, sở chỉ huy được bảo vệ kỹ đến mức tôi không tài nào đếm xuể bao nhiêu chiến hào và rào kẽm gai…
Mac Garr, sau đó, cười. Đại úy Động cắn môi, lờ cái liếc cảnh cáo “Im!” của Nguyễn Ngọc Lễ.
- Thưa tướng quân, thói quen của các vị chỉ huy cao cấp là phải tìm một lời khiển trách nào đó mỗi khi gặp cấp dưới. Rủi cho tướng quân, lời khiển trách của tướng quân thiếu chính xác. Hơn nữa, từ biểu hiện phòng thủ của căn cứ mà không quân đội nước nào được coi thường, tướng quân lại mở rộng thành nhận xét bao quát về thắng bại của một chiến trường, tôi hoàn toàn không thể hiểu!
- Anh phải hiểu! Bắt buộc anh phải hiểu! - Mac Garr quát to, mặt đỏ nhừ - Các anh không được quyền chui tọt vào chăn, lẩn tránh Vixi như con đà điểu… Các anh phải lùng sục. Hiểu chưa, anh nhóc? Trường võ bị nào dạy anh như vậy? Saint Cyr hả?
- Thưa tướng quân. - Động lạc giọng - Nếu có thì giờ, mời tướng quân đi lùng sục với tôi. Xin nhớ cho: đi bộ, chớ không phải lùng sục bằng máy bay. Có cần trình báo với tướng quân những vết thương trong người tôi không? Ngay vị chỉ huy của tôi - Động trỏ Luân, tự nãy giờ bình thản theo dõi cuộc đối đáp, nhiều lần cười mỉm trước những cái ra hiệu của Nguyễn Ngọc Lễ bảo anh “tốp” thuộc hạ lại, - trung tá tỉnh trưởng cũng mang vết thương chí mạng. Thưa tướng quân, tôi là đại úy Nguyễn Thành Động, có tên có tuổi, chớ không phải anh nhóc nào đó. Còn tướng quân muốn biết những kiến thức quân sự của tôi thu lượm từ đâu thì xin thưa: tôi tốt nghiệp khóa đào tạo tham mưu cáo cấp Fort Bragg tại Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ!
Trong khi tranh luận, Động luôn luôn giữ thế của một sĩ quan cấp úy trước một vị tướng. Thái độ nghiêm túc đó đã góp phần thắng lợi cho anh.
Mac Garr quả lúng túng. Sự diễu võ dương oai của ông đập lại ông. Đại tá Thompson châm thuốc mà ai cũng thấy ông cố che nụ cười chế giễu rất “ăng lê”
- Đại úy ngồi xuống! - Luân thấy đến lúc cần can thiệp - Thưa tướng quân, tôi xin phép được tường tình tình hình trong tỉnh…
Luân cầm gậy, đứng trước bản đồ.
- Xin lỗi trung tá tỉnh trưởng! - Mac Garr đưa tay ngăn Luân, giọng bỗng dịu dàng - Một câu hỏi ngắn: đại úy Nguyễn Thành Động là em của trung tá?
Rõ ràng là viên tướng Mỹ chưa rứt khỏi đại úy Động.
- Thưa tướng quân, không! Chúng tôi cùng họ nhưng khác quê. Tôi sinh ở Vĩnh Long, còn đại úy Động ở Kiến An, Bắc Việt. Trường hợp trùng họ khá phổ biến tại Việt Nam…
- Dẫu sao tôi cũng phải ngỏ lời khen đại úy Động! - Mac Garr rời chổ ngồi đến bắt tay Động - Dũng cảm!
Chính nhờ lối xử sự khôn ngoan đó mà Mac Garr lấy lại được tư thế trong suốt thời gian nghe Luân.
- Tôi muốn nêu một vấn đề… - Thompson đọc những ghi chú trong quyển sổ tay, khi Luân nói xong - Thưa trung tá, như trung tá phân tích, tính chất của tình hình tỉnh Kiến Hòa khá đặc biệt. Đặc biệt hơn Mã Lai, nơi tôi đối đầu với Cộng sản. Ở Mã Lai, Cộng sản lập căn cứ trong rừng… Cô lập Cộng sản với dân ở Mã Lai không khó lắm. Tôi muốn nghe trung ta nói suy nghĩ của mình về chính sách của chính phủ tại Kiến Hòa trong đặc điểm tình hình như vậy…
Luân ra chiều suy nghĩ. Anh không suy nghĩ về nội dung vấn đề do Thompson nêu mà tính xem nên trả lời như thế nào có lợi hơn hết - không phải với Thompson, chính là với Mac Garr.
- Thưa đại tá, tôi phải nói lời đầu tiên là cám ơn đại tá. Tôi đã nghiên cứu - nghiên cứu chứ không chỉ đọc - các bài viết của đại tá liên quan đến cuộc chiến tranh chống du kích Cộng sản Mã Lai. Rất bổ ích. Trong thế giới tự do, đại tá là nhà quân sự đi trước một bước trên lĩnh vực này… - Luân tiếp tục rào đón.
- Trung tá vì cảm tình mà nhận xét thiên lệch đấy! - Thompson thích quá, đưa đẩy.
- Phải chăng dựa vào kinh nghiệm của đại tá huân tước Thompson mà Việt Nam thực hiện được chính sách khu trù mật? - Mac Garr hỏi.
- Có lẻ tôi không cần giấu giếm quan điểm cá nhân về chính sách khu trù mật. Khu trù mật không là biện pháp hay nhất, ít ra cũng tại Kiến Hòa… - Luân đã xác định chiến thuật. Câu hỏi của Mac Garr gợi cho anh cái ý là người Mỹ vốn nghèo nàn kinh nghiệm chống du kích, so với người Anh ở Mã Lai thì người Mỹ chậm hơn nhiều ở Philippin, nên rất tự ái về mô hình “ăng lê” trên bất cứ lĩnh vực nào, đặc biệt lĩnh vực quân sự - Tất nhiên là một quân nhân, tôi chấp hành chính sách đó vô điều kiện, đồng thời, với ý thức trách nhiệm tôi từng trình bày với Tổng thống nước tôi một vài mặt hạn chế của nó…
- Trung tá có thể nói rõ hơn không? - Mac Garr sốt ruột.
- Thưa tướng quân, tôi sắp nói… Mã Lai và Nam Việt khác nhau. Cộng sản Mã Lai sống trong rừng - hoặc chủ yếu dựa vào rừng. Địa bàn của Cộng sản ở Nam Việt, trái lại, trong dân. Cộng sản Mã Lai sao chép phương thức hoạt động ngoại nhập chỉ thích hợp với những đất nước đất rộng, dân đông. Cộng sản Nam Việt linh hoạt trong việc chọn lựa phương thức. Phong trào Cộng sản Mã Lai cách bức với thế giới Cộng sản còn Nam Việt là một phần của nước Việt Nam mà phần kia theo chính thể nào, các ngài đã rõ. Sau cùng, phong trào Cộng sản Nam Việt thoát thai từ một phong trào dân tộc mạnh mẽ, điều mà Mã Lai không có. Ở Mã Lai, chủ tịch Đảng Cộng sản là một người Mã Lai, phó chủ tịch là một người Ấn Độ và Tổng bí thư - Trần Bình - một người Trung Quốc. Có thể còn vài điểm dị biệt nữa, nhưng ta hãy dừng ở những luận cứ cần thiết. Mã Lai thành công khi tách được dân chúng với Cộng sản trên địa lý. Ở chúng tôi, Cộng sản tồn tại thậm chí ngay giữa thủ đô thì khu trù mật khó mà đạt hiệu quả cách ly đó. Thú thật, ở Kiến Hòa, rất phức tạp đối với chúng tôi trong phân biệt một người dân với một Việt Cộng nếu chỉ theo các tiêu chuẩn ở Mã Lai: có vũ khí hay không - không nhất thiết người Cộng sản nào cũng vũ trang; có chống chính phủ bằng lời nói hay không - nếu thế thì khu trù mật đúng là để nhốt Cộng sản bởi không chỉ riêng Cộng sản bất bình chính phủ…
Mac Garr nghe rất nghiêm túc, hình như ông bảo một đại tá ghi chép lời của Luân.
- Thế thì theo trung tá, thực chất của tình hình Nam Việt là gì? - Mac Garr hỏi - Tôi đọc kỹ, rất kỹ, phát biểu của ông Ngô Đình Diệm trong dịp ngày đầu năm cổ truyền nước các ông. Ông Nhu nói đến một tình thế chiến tranh mặc dù ông ấy tránh dùng từ chiến tranh. Hay, như nhà báo Helen Fanfani: “bù lu bù loa” một cách cường điệu?
- Là những quân nhân, chúng ta dể đánh giá các hiện tượng theo định kiến. Từ lâu rồi chiến tranh không còn mang nghĩa thuần túy quân sự, như chúng ta từng đọc trong các tác phẩm của các nhà chiến lược kinh điển. Chẳng hạn, đã có thuật ngữ “chiến tranh lạnh”. Chẳng hạn, “chiến tranh cân não”
- Thưa trung tá - Thompson nói, giọng trào phúng - để làm cho ngôn ngữ phong phú, tôi đề nghị trung tá gọi cuộc chiến tranh ở Nam Việt là Chiến tranh đặc biệt.
Mac Garr gật gù:
- Chúng ta không loại trừ sự tìm tòi những thuật ngữ bao quát được một hiện thực nào đó… Mời trung tá nói tiếp…
- Vấn đề cốt lõi ở nước Cộng hòa chúng tôi là chính trị. Chính trị, vũ khí thông dụng nhưng cơ bản. Chính trị tức là dân. Chúng tôi không sợ một sự can thiệp quân sự từ bên ngoài mà sợ các bùng nổ từ bên trong. Thẳng thắn mà nói, tình hình tạm thời xấu. Hiện nay không thể không liên quan một phần đến một số chính sách đã qua của chúng tôi. Tỷ như nạn hà lạm. Tỷ như sự hạn chế dân chủ…
- Và chế độ gia đình trị! - Mac Garr bất thần buông một câu dọa dẫm.
- Vâng! Gia đình trị, Thiên Chúa giáo trị. Trung bộ trị… - Luân phải ứng lập tức - Nếu những cái đó là thật…
- Tôi cám ơn trung tá. Thông tin và bình luận của trung tá đặc biệt có lợi cho chúng tôi. Bây giờ chúng ta đi sâu vào một số vấn đề quân sự và dẫu sao chúng ta cũng không thể khước từ. Chiến tranh gì - quy ước hay đặc biệt - đều đòi hỏi có quân đội, đồn lũy và trang bị. Trung tá cho biết dự định xây dựng lực lượng ở Kiến Hòa trong năm 1960 và vài năm tiếp theo…
Đáp lại đòi hỏi của Mac Garr, đại úy Nguyễn Thành Động cho căng lên một loạt biểu đồ và anh thuyết trình, đầy tự tin.
- Đại úy Động nắm vững kiến thức tham mưu lắm!
Mac Garr nghe một lúc, bảo khẽ thiếu tướng Nguyễn Ngọc Lễ, qua một sĩ quan phiên dịch. Mac Garr muốn xỏ Lễ: Fort Bragg ưu việt hơn Saint Cyr. Mac Garr đâu biết là Lễ chẳng học trường võ bị nào ráo!
Sau buổi làm việc ở Sở chỉ huy, dùng cơm xong, Mac Garr cùng đoàn tùy tùng đi thăm một đơn vị Bảo an, nghiên cứu vũ khí và khí tài, chứng kiến một đoạn diễn tập ngắn.
Trước khi lên máy bay, ông ta vỗ vai Nguyễn Thành Động, nói vài lời phủ dụ, bắt tay Luân thật chặt:
- Tổng thống Ngô Đình Diệm đã không lầm khi giao cho ông trọng trách tại đây. Tôi hy vọng giữa cá nhân chúng ta có mối quan hệ. Tôi sẵn sàng tiếp trung tá nếu trung tá thấy cần, vào lúc nào, tùy trung tá… Trung tá thành công ở Kiến Hòa thì Nam Việt lưu giữ tôi được lâu ở cương vị Trưởng phái bộ quân sự Mỹ. Nước Mỹ biết ơn trung tá. - Mac Garr nheo mắt. Luân hiểu câu nói hàm xúc ấy: Mỹ lo lắng phải dính líu qua sâu về quân sự ở Việt Nam…
Các sĩ quan cùng đi với Mac Garr cũng tỏ ra trọng thị Luân. Nguyễn Ngọc Lễ thì rõ ràng không thích cấp dưới lại trội lên như vậy.
- Anh bớt nói chính trị đi! Lo mà dẹp Việt Cộng. - Thiếu tướng Lễ ra vẻ kẻ bề trên, dặn Luân.
- Đại úy cừ thật! - Luân khen Động, khi khách vãn.
- Chính bây giờ em mới thấy bản lĩnh của trung tá… Qua trung tá, em tự nhận xét mình còn trẻ con. Với mấy thằng Mỹ, đánh phải ra đánh. Đánh rất quân tử chứ không tiểu khí như em… Còn cái thằng đại tá Anh nữa… Kinh nghiệm chó nhá mà cũng bày đặt dạy thiên hạ!
Luân rất vui. Động nhất định có ích… Người không vui là đại úy chỉ huy trưởng Bảo an tỉnh, Chung Văn Hoa…
----------
(1) tức Hawaii
(2) Đồ bẩn thỉu!
(3) Adnan Menderes (1899–1961), thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ (1950-1960).
(4) Đồ chó!
(5) Báo Sao và Sọc của quân Mỹ ở Thái Bình Dương - sao và sọc lá quốc kỳ Mỹ.

Phần 5 - Chương 8

Do thiếu tá Lưu Kỳ Vọng giục Luân ký tên vào bảng danh sách gồm 147 người “can án chính trị” theo luật 10-59, phải chuyển sang Trung tâm cải huấn mà Luân quyết định trực tiếp kiểm tra trại tạm giam của Ty công an sáng nay. Trại nằm một góc trong chu vi ty, cách dinh tỉnh trưởng chừng trăm bước.
Luân bỏ trọn ngày đọc hồ sơ từng can phạm. Đại khái, có thể chia hồ sơ làm hai loại: một, can phạm tự khai - khá mạnh lạc - những tội trạng của mình. Trong loại thứ nhất, lời khai thường mơ hồ, bất nhất và nhiều điểm vô lý - Luân hiểu đó là vì mớm cung hoặc cưỡng cung. Loại thứ hai có thể gồm ba hạng: hạng non gan, chịu tra tấn kém, phun hết những gì cần để đỡ đòn, thường hay nói lố hoặc đổ trút trách nhiệm vào cấp cao hơn hoặc người chưa bị bắt; hàng trình bày quá trình tham gia phong trào Việt Cộng của bản thân hết sức chi tiết, thậm chí dám nhận những trách nhiệm quan trọng như du kích, tuyên truyền viên, đôi người còn vỗ ngực tự xưng là đảng viên, cán bộ cấp huyện, cấp tỉnh… những thứ dẫn họ đến máy chém theo luật 10-59.
Gần như tất cả can phạm bị bắt từ tháng 9, tháng 10 năm 1959 đến giữa năm, lúc Luân lãnh nhiệm vụ, nghĩa là vào thời điểm phong trào bạo lực quần chúng rộ lên ở Bến Tre. Tại sao cựu tỉnh trưởng Lê Như Hùng không giải quyết? Câu hỏi của Luân được phó Ty công an Tống Văn Tình giải đáp: Trung tá Lê Như Hùng không tin vào hồ sơ, nhưng ông lại lảng tránh đụng độ với trưởng Ty công an - người có thế lực, được thiếu tướng Là, tổng giám đốc Tổng nha và thiếu tướng Mai Hữu Xuân, phụ trách bình định ở Bộ tổng tham mưu tin cậy, có mối quan hệ chặt với James Casey… Khi được Luân hỏi ý riêng của Tống Văn Tình, viên công chức gần như suốt đời phục vụ ngành mật thám, một trong những đứa con còn sót lại của mật thám Pháp trong ngành công an hiện thời, đã thổ lộ: Gì thì gì, vẫn phải có một chút lý…
Sự đối kỵ của Tình - ai mà biết Tình đố kỵ Vọng vì đơn thuần nghề nghiệp hoặc cá nhân ganh ăn hay còn có nguyên nhân sâu xa nào nữa - giúp Luân rất nhiều. Chính Tình hé cho Luân một chi tiết: theo luật hiện hành, hễ can phạm không ra tòa thì phải qua cải huấn, mà đã qua cải huấn thì tỉnh trưởng không còn quyền đối với họ - các trung tâm cải huấn chịu hệ thống dọc, đứng đầu ở Trung ương là đại tá Trần Vĩnh Đắt. Tống Văn Tình còn nói: Thiếu tá Lưu Kỳ Vọng ra khẩu lệnh - thà bắt lầm còn hơn thả lầm; đã bắt thì không thả; đã bắt thì người bị bắt phải có tội; không tội thì điều tra viên chịu tội thay! Vọng thường khoe đó là phương ngôn của ông cố vấn Ngô Đình Nhu.
Luân đọc rõ ý định của Tống Văn Tình. Thằng cha này nhất định còn dính líu với Phòng nhì Pháp, chơi trò “khích tướng” bẩy Luân tranh chấp với công an và với cả Ngô Đình Nhu. Không sao!
Luân bảo Tống Văn Tình nộp cho anh toàn bộ danh sách những người bị bắt, số đã thả, số “mất tích”, số còn giữ. Tống Văn Tình báo cáo: số bị đánh chết hoặc thủ tiêu không nhiều, song không ít - tổng cộng 9 tháng chừng ba chục. Số thương tật vì bị tra tấn thì rất đông, tính hàng nghìn. Số được thả cũng hàng nghìn, trừ vài trường hợp nhờ thân thế, hầu như phải đút lót.
… Luân bước chậm rãi theo hành lang trại tạm giam. Nói chung, trại tạm giam có nơi nằm giữa những gian phòng thoáng sạch. Tất nhiên, Lưu Kỳ Vọng không thể lừa được Luân - do Luân quyết định kiểm tra trại giam mà gã phải bày bố như thế này. Qua mỗi phòng, Luân dừng lại khá lâu. Cái đập vào mắt Luân là giữa số đông còn xương với da, mỗi phòng còn vài người béo ị. Luân nghĩ liền đến những hồ sơ rành mạch… Luân qua một phòng danh cho nữ can phạm thì nghe trẻ sơ sinh khóc. Một chị, có lẽ xấp xỉ 30 đang cho con bú. Chú bé - chắc sinh độ một tuần trở lại - khóc ré và chẳng có gì khó hiểu: người mẹ không thể vắt cho con một giọt sữa.
Luân bảo nhân viên ty - anh ta ôm cả chồng hồ sơ theo Luân - tìm lai lịch người mẹ. Lê Thị Hai, dân làng Định Thủy, can tội “chứa chấp Việt Cộng”. Người Việt Cộng mà chị chứa chấp không ai khác hơn là chồng chị, cha của thằng bé còn đỏ hỏn.
- Anh nhà hiện đang ở đâu? - Luân hỏi chị Lê Thị Hai.
Luân cố gắng lắm mới không nghẹt thở khi nghe người phụ nữ trả lời:
- Mấy ông bắn chết rồi còn hỏi làm gì?
- Mở cửa! - Luân ra lệnh.
- Mời chị ra! Từ giờ này, chị được tự do… - Luân bảo, giữa sự ngỡ ngàng của cả phòng giam và luôn số đi theo anh, nhất là của Lưu Kỳ Vọng. Gã cau mày trước quyết định đột ngột này.
- Trình trung tá! - Gã nói - Tôi đề nghị trung tá không nên làm như vậy… Ở đây, toàn Việt Cộng nguy hiểm.
Luân chưa kịp phản ứng thì một bà - có lẽ tuổi phải trên 60, tóc bạc, gầy guộc - đã lớn tiếng:
- Ai là Việt Cộng nguy hiểm, ông chỉ coi? Tôi từng tuổi này, làm sao theo Việt Cộng nổi? Thủy quân lục chiến mấy ông kéo vô Bình Khánh, cứ nhè nhà nào nuôi heo thì đề án tử là Cộng sản để bắt heo. Tôi là Việt Cộng, bị tội nuôi con heo mà không chịu cho các ông giựt…
- Má tên gì? Ở đâu? - Luân hỏi. Anh nhớ trường hợp anh gặp trên Dầu Tiếng.
- Úy! - Bà già kêu lên thảng thốt - Ông chánh chủ tỉnh đừng xưng hô làm vậy… Tôi là Phạm Thị Lượm, ấp chợ làng Bình Khánh… Tôi chưa nói hết với ông chánh ty mật thám…
Luân tức cười quá: Bà già gọi chức tước của anh và Vọng y như hồi Tây… - mà gọi như vậy cũng đúng thôi.
- Ở khám nữ này, đố các ông kiếm cho ra một Việt Cộng… Còn mấy ông muốn bỏ tù tụi tôi thì các ông cứ ghi đại, ai cũng Việt Cộng! - Bà già vẫn sang sảng - Tôi nói thiệt, ông chánh ty mật thám mới đúng là Việt Cộng!
Càng nghe bà già nói, Luân càng thích. Bà già chắc chắn là nòng cốt của địa phương hoặc có con em đi cách mạng.
- Tôi là Việt Cộng? - Lưu Kỳ Vọng quắc mắt - Bà ăn nói ẩu tả…
- Vậy chớ nếu ông không làm Cộng sản sao ông bắt bừa, đánh đập ác đức bà con? Ông xúi bà con theo Việt Cộng! - Bà già không nao núng.
- Cho tôi xem hồ sơ má đây! - Luân bảo anh nhân viên. Đọc xong, hồ sơ gồm có mỗi tờ giấy lấy cung, không có chứng cứ gì.
- Thả má ra một lượt với chị Hai! - Luân ra lệnh.
- Tôi sẽ xét hết trường hợp từng người, ai vô tội sẽ được tự do. - Luân tuyên bố dõng dạc. Cả khám nữ nhìn anh lạ lùng.
- Ông Tống Văn Tình! - Luân chỉ thị cụ thể - Ông giải quyết mọi thủ tục, trả giấy tờ cho chị Hai, cho má Lượm, cấp tiền xe và tiền ăn đường cho chị và má… Chút nữa, tôi ký giấy, để hai người về tới nhà trước trời tối…
Luân lầm lũi bước tiếp. Nhưng được vài bước, anh quay ngoắt trở lại:
- Nếu trong người chị có thương tích, xin nói rõ, chúng tôi lo điều trị cho chị… Chị đừng nghi ngờ, không ai đụng đến chị… Anh ở nhà có được chôn cất tử tế chưa? Nếu chị muốn, cứ làm đơn thưa vụ anh nhà bị giết, chúng tôi sẽ xét… Hôm nay không tiện thì hôm khác, chị không cần mang đến mà gửi theo nhà dây thép, cũng được…
Hết dãy phòng giam, Luân chợt bảo Lưu Kỳ Vọng:
- Ông trưởng ty cho tôi thăm nơi giam số bị bắt sau khi tôi nhận nhiệm vụ…
Rõ ràng, Lưu Kỳ Vọng choáng váng, gã hoàn toàn không ngờ tình huống này. Thấy Vọng luống cuống, Luân gắt:
- Thiếu tá nghe tôi nói không?
Chẳng đặng đừng, Lưu Kỳ Vọng ra lệnh mở một cửa ngách. Vừa qua khỏi cửa, Luân đã ngửi thấy mùi tanh tưởi. Một khu nhà lợp tôn lụp xụp, ẩn sau chuồng xí. Phòng rộng không quá mười thước vuông nhốt ngót hai chục người - mình đầy máu. Luân quen mặt khá nhiều: dân Cồn Ốc. Anh sang phòng kế - nhỏ hơn. Và anh dường bị sét đánh: vợ Hai Sặc thoi thóp, hai người phụ nữ đang quạt cho bà.
Luân xông tới trước mặt Lưu Kỳ Vọng:
- Cái gì? Ông cắt nghĩa coi…
Lưu Kỳ Vọng lùi xa, mặt không còn chút máu.
- Ông trưởng ty, ông thật cả gan! Ông ngỡ rằng chức tỉnh trưởng của tôi để làm trò giỡn, phải không?
Theo lệnh của Luân, nhân viên mở cửa. Anh bước hẳn vào trong. Vợ Hai Sặc mở mắt lờ đờ.
- Cô em gái đâu rồi? - Luân lay vợ Hai Sặc.
- Bên kia! - Vợ Hai Sặc phều phào - Ở dưới hầm…
Luân quày quả ra.
- Chổ nào? - Anh hỏi trỏng Lưu Kỳ Vọng.
Cô Rô bị còng cả tay chân trong xà lim rộng bằng chiếc quan tài âm xuống đất, dưới một bóng đèn điện cực sáng, cỡ hai trăm nến.
- Tôi bảo đưa cô gái vào bệnh viện chạy chữa, ông đem cô vào đây! - Luân nghiến răng - Ông sẽ phải trả lời trước tòa án đặc biệt về tội cố tình không chấp hành lệnh của cấp trên, cố tình gây bất mãn trong dân chúng… Bà già hồi nãy nói đúng!
- Thưa… - Lưu Kỳ Vọng lắp bắp.
- Tôi sẽ nghe ông sau! - Luân cắt ngang - Bây giờ, ông đưa cô gái, bà mẹ cô ấy, hai người đàn bà vào bệnh viện ngay. Ông cũng cho chuyển số người bị giam riêng ra ngoài, tôi sẽ đọc hồ sơ của họ và có ý kiến giải quyết nội hôm nay…
Luân đứng chờ mọi mệnh lệnh của anh được chấp hành xong mới rời khu trại giam. Ngỡ là tai qua nạn khỏi, Lưu Kỳ Vọng lấy lại đôi chút tinh thần và để chứng tỏ mình là người biết nhận lỗi, gã trực tiếp gọi điện cho bệnh viện mang xe cấp cứu đến chở mẹ con bà Hai Sặc. Nhưng Luân chưa buông tha gã. Anh bảo:
- Hôm ở Cồn Ốc, tôi quyết định bắt bốn nhân viên công an. Ông giam họ ở đâu? Tôi muốn gặp họ.
Lưu Kỳ Vọng chết lặng.
- Sao? Ông lại không thi hành lệnh của tôi! - Luân cau mày.
- Dạ, đã thi hành… - Vọng sợ quá, hối hả trả lời - Mời trung tá theo tôi…
Luân kịp thấy Vọng ra hiệu cho một nhân viên công an và tên này rảo bước.
- Anh kia! - Luân gọi giật tên công an - Anh khỏi đi trước…
Thế là cả đoàn trở lại văn phòng ty. Luân đoán là có điều gì mờ ám đây nhưng nhất thời chưa đoán ra.
Họ lên bậc thang. Tầng trên ngôi nhà đặt văn phòng ty gồm ba phòng lớn. Một, nơi làm việc của trưởng ty - đồng thời là nơi họp mật. Một, chỗ ở của trưởng ty - gã sống một mình, vợ con vẫn còn tại Sài Gòn. Một, là nơi gã đưa Luân vào.
Cửa mở hoác. Tiếng cười ồn ào. Khi Vọng xuất hiện ngoài cửa, một người nào đó thét to: - Vọng, mày chơi không? Tao thua sạch túi rồi… Đ.m…, bị mấy con điếm này mà tao xui…
Vọng không kịp ra hiệu cho cả bọn. Trước mắt Luân, một sòng bạc đang hồi sát phạt, tiền ùn đống, mấy cô gái mặc hớ hênh ngồi vòng ngoài và một tốp khác thì ngất ngưởng quanh mâm rượu. Luân nhận ra ngay mấy tiên công an bị anh đấm sặc mũi hôm nọ.
Lập tức, gian phòng lắng xuống. Chẳng tên nào có thể ngờ tỉnh trưởng mò lên đây.
- Anh kia là ai? - Luân trỏ một người cao quá khổ, áo không cài nút.
- Dạ, trung úy Bình, trưởng đồn Thành Triệu… - Vọng trả lời.
- Ông ta bị bắt? - Luân hỏi tiếp.
- Thưa không… Ông ta có dịp đến ty, gặp vui nên xà vào…
- Còn đây? - Luân trỏ một người tác roi roi, mặc sơ mi lụa sọc.
- Dạ, đại úy Mẹo, trưởng phòng điều tra của ty… Ông ta cũng lên chơi thôi.
- Còn các cô này? - Luân hỏi và nói luôn - Gái điếm?
Nghe Luân nhắc tới mình, các cô co rút sau lưng những gã đàn ông, thật ra không thể che kín các cô nổi, bời họ cũng cố làm cho bé nhỏ…
- Thật tôi không ngờ! - Luân ném một câu đánh giá chung, quay xuống lầu, chân nện mạnh bậc thang.
Chiều hôm đó, Luân mời số người bị biệt giam đến dinh tỉnh trưởng. Anh yêu cầu họ khai báo tường hợp bị bắt, tra tấn… và sau đó ký quyết định trả tự do cho tất cả. Mỗi nạn nhân nhận được tiền tàu xe. Cũng chiều hôm đó, trung úy Bình đồn trưởng Thành Triệu bị phạt một tuần trọng cấm và đại úy Mẹo bị ngưng chức, chờ cứu xét. Cả hai bị ghép vào tội “giao du với can phạm, cùng can phạm truỵ lạc ngay nơi công sở”. Tốp công an bị bắt ở Cồn Ốc phải vào trại biệt giam.
Luân dành trọn ngày hôm sau giải quyết những người trong bảng danh sách cải huấn. Cuộc điểm danh đã giúp Luân kiểm tra lần nữa điều anh phát hiện qua hồ sơ. Như vậy, số đông nhất là dân thường - họ dính dáng đến phong trào nhưng không phải là người chỉ huy, cũng có mười trường hợp đáng nghi, song công an không phăng ra manh mối. Luân xếp tất cả vào phần “phóng thích”. Trong loại thứ hai, Luân chú ý những người tự khai như cán bộ Cộng sản chính cống - ai cũng da dẻ hồng hào. “Cho mấy đứa cò mồi này ra tòa”. Luân xếp chúng sang một bên. Nhưng vẫn còn quá ít. Gần 150 can phạm, chẳng lẻ chỉ chọn được có năm, bảy người? Luân tìm trong hạng mà anh đoán là non gan, mất khí tiết. Được thêm 15 người nữa. Tạm ổn.
Lễ phóng thích tổ chức ngay sân trại giam. Dân chúng địa phương không hay biết gì nhưng phóng viên báo chí nước ngoài lại có mặt khá đông. Trước giờ, Henlen Fanfani đưa một người Mỹ râu tóc màu hung đến chào Luân. Anh ta là Victor Gray, phóng viên ảnh của tờ Newsweek - chồng của Fanfani.
- Hân hạnh! - Victor Gray bắt tay Luân - Tuy hôm nay mới gặp ông song Henlen giúp tôi làm quen ông từ lâu…
- Victor không biết ghen, ông kỹ sư đừng ngại! - Fanfani đùa. Cả ba cười hồ hởi.
- Ông bắt đầu một trắc nghiệm nữa, phải không? - Fanfani vẫn liến thoắng.
- Một trong những người mà tôi luôn luôn đề phòng là cô, cô Helen thân mến! - Luân thân mật khoát vai Fanfani và kéo Victor Gray cùng bước lững thững theo rìa sân - Cô thích đi xa hơn suy nghĩ của người khác trong các bài báo thiên về phân tích tâm lý…
- Tôi sẽ không bao giờ gắn cho ông bất kỳ một tư tưởng nào mà ông không có… Ông cố gắng chống đỡ cho chế độ của ông Diệm đứng vững. Tôi sẽ viết như vậy. Tất nhiên, ông cho phép tôi được bình luận về ý định của ông, tức là bình luận về tính hiện thực của những cố gắng ấy…
- Ông Gray có thấy mình có một người vợ đặc biệt sắc sảo về chính trị không? - Luân hỏi vui Victor và ngầm bảo Fanfani là anh không thích tranh luận hôm nay.
- Tất nhiên là có! - Gray xác nhận - Giữa chúng tôi, bao giờ cô ấy cũng lấn át.
Fanfani không cãi, cô đột ngột hỏi Luân bằng tiếng Việt:
- Bà kỹ sư không ở Kiến Hòa? - Cô nói luôn - Chồng tôi không biết một tiếng Việt nào cả…
- Sắp tới giờ, xin hẹn gặp lại cô Helen Fanfani và ông Victor sau buổi lễ… - Luân rời hai người, rảo bước lại chiếc bạn kê trên thềm, dành cho tỉnh trưởng.
“Can phạm” ngồi chồm hổm thành nhiều hàng, mỗi người mang gói hành lý riêng. Ai cũng đinh ninh sau mấy lời hăm he của tỉnh trưởng, tất cả được tống lên những chiếc xe bít bùng, chở đến một phương trời nào đó - gọi là trại cải huấn - nơi mà số phận họ phó thác cho may rủi. Sẽ chịu tra tấn tinh thần và thể xác dai dẳng, có thể nói là bất tận, nếu sống sót. Và sống sót cũng thân tàn ma dại. Tiếng tăm các trại cải huấn đã khá lừng lẫy để mọi người hiểu “đi cải huấn” còn rùng rợn hơn ra trường bắn. Bởi vậy, mọi người im lặng. Họ chẳng để ý đến viên tỉnh trưởng đang ba hoa.
- Tôi cho các người ít nhiều tham dự vào những cuộc chống đối chính phủ Việt Nam Cộng hòa do Ngô Tổng thống lãnh đạo… Không ai bị bắt oan cả. Theo luật 10-59, đáng lẻ các người phải ra tòa. Tuy nhiên, chính phủ khoan hồng, bởi các người kém học, bị xúi giục, chưa gây tội ác. Thừa lệnh Tổng thống, tôi nhắc các người từ nay chăm lo làm ăn…
Luân nói tới đây thì khắp sân xao động. “Can phạm” ngó nhau và ngó anh.
- Đây là lần cuối cùng chính phủ ban ân huệ. - Luân vẫn tiếp tục nói - Nếu bị bắt lần nữa, các người đừng oán trách… Tôi đảm bảo các người được tự do làm ăn. Bất kỳ ai ức hiếp các người, cứ tố cáo với tôi. Hễ đủ bằng chứng, tôi sẽ trị thẳng tay. Tôi nhắc lại: tỉnh Kiến Hòa phải được cai trị bằng luật pháp!
Tuy ý của Luân đã rõ, song mọi người vẫn chờ đợi ở tỉnh trưởng câu nói quyết định. Và, đây là câu nói đó:
- Kể từ giờ này, những ai có tên sau đây được trở về nhà mình… Ai không đủ tiền bạc, chính phủ sẽ giúp…
Đứng khá xa đám đông mà Luân và các nhà báo nghe rõ tiếng rầm rì đột ngột lan nhanh, phó Ty công an Tống Văn Tình gọi tên từng người. Mỗi người nhận lệnh phóng thích mang chữ ký của tỉnh trưởng, các giấy tờ bị giữ trước đây, kể cả tiền bạc, tư trang. Tống Văn Tình liền miệng nhắc: “Xem coi đủ các thứ chưa? Ai còn thiếu, cho biết”. Tất nhiên không ai khiếu nại - việc quan trọng nhất là thoát nhanh khỏi nơi đây.
Mỗi người giữ một thái độ khác nhau khi rời Ty công an: người lặng lẽ, người liếc Luân một cách bàng quan, người nhìn anh với vẻ khó hiểu, người cố giấu không để nhà báo chụp rõ mặt, người khinh khỉnh, người khẽ gật đầu cám ơn…
- Chừng mươi phút nữa thôi, ông trở thành đối tượng nghiên cứu của dân chúng toàn tỉnh Kiến Hoà… - Fanfani bảo Luân.
- Và, qua ảnh của Victor Gray, bài của Helen Fanfani, chính giới Mỹ sẽ mang “con quái vật” Nguyễn Thành Luân lên bàn mổ… - Luân đáp lại, hài hước.
- Trong chính giới Mỹ cũng có những cái đầu tỉnh táo. Ông không bị cô lập đâu! - Fanfani bác lại - Để ông không còn đất tấn công tôi, tôi nói thêm: Ngay cả trong CIA cũng không phải ai đều theo Mac Carthy (1) cả.
- Tôi thử ủng hộ ông - Victor nói - Tôi lấy được một số ảnh rất có lợi cho ông. Mặc dù phương pháp của ông chưa thuyết phục tôi… Dân chúng và Việt Cộng ở đây không ngô nghê. Trước tiên, họ đánh một dấu hỏi trên việc làm của ông. Ai có lợi trong trường hợp này? Những người nhà quê bị bắt vô cớ, họ có quyền về nhà, và viên tỉnh trưởng bỗng trở thành ân nhân không mất tiền! Làm sao có thể giản dị như thế được?
Victor hoàn toàn không hiểu rằng Luân rất sung sướng nghe phân tích của anh ta…
Sân vắng lần. Sau cùng, còn sót hai mươi mốt người.
- Các người không được thả! - Luân bảo, trước vẻ mặt không lấy gì sợ hãi của hai mươi mốt người đó - họ sẽ sang trại cải huấn - tức là họ chuồn ra theo ngã hậu.
- Các người cũng không qua trung tâm cải huấn! - Luân nói, gằn giọng - Tôi ký giấy truy tố các người, những nhân viên Cộng sản chính cống…
Thái độ dửng dưng của số tù còn lại tan biến tức khắc. Sao cớ sự ra như vậy? Họ đảo mắt tìm trưởng Ty công an. Lưu Kỳ Vọng không dám nhìn họ.
- Tỉnh Kiến Hòa chưa lần nào thiết lập tòa án quân sự đặc biệt… - Luân nói tiếp - Máy chém chưa lưu động tới đây. Đó là điều phi lý.
Có người khóc. Có người nấc. Cảnh sát lùa họ vào trại biệt giam…

*

Báo cáo của thiếu tá Lưu Kỳ Vọng.
Kính gởi thiếu tướng Tổng giám đốc cảnh sát quốc gia.
Trình thiếu tướng,
Thiểm ty thấy có bổn phận trình lên thiếu tướng Tổng giám đốc tình trạng rất kỳ lạ sau đây xảy ra ở Kiến Hòa trong vòng chưa đầy tháng nay:
Từ khi thay trung tá Lê Như Hùng làm tỉnh trưởng tỉnh Kiến Hoà, trung tá Nguyễn Thành Luân giải quyết công việc theo một đường lối khác thường, đang gây xôn xao trong giới chức tỉnh và xáo trộn quy tắc lâu năm của thiểm ty, vốn là quy tắc do Tổng nha hướng dẫn. Ông Luân can thiệp quá sâu phần chuyên môn của Ty công an, hơn nữa, ông trực tiếp ký lệnh phóng thích đến 151 can phạm, tất cả đều xong hồ sơ về tội đích thân hoặc a tòng hoạt động Việt Cộng trong tỉnh. Mặt khác, ông lại ký lệnh tống giam và truy tố ra tòa án quân sự khá đông nhân viên công an, kể cả một số mật báo viên và nhân viên đặc biệt của chúng tôi, cách chức và giam cứu trung úy đồn trưởng Thành Triệu thuộc hệ cảnh sát đặc biệt, cách chức và truy tố đại ủy trưởng phòng điều tra của ty về những tội không lấy gì làm nghiêm trọng.
Hiện nay, nhân viên cộng lực tỉnh đều bất mãn, giữa lúc mà bọn Việt Cộng đẩy mạnh hoạt động. Đó là nguy cơ lớn. Nhiều vị đầu ngành trong tỉnh không hài lòng chính sách của trung tá Nguyễn Thành Luân, như đại úy Chung Văn Hoa, chỉ huy trưởng Bảo an, nhưng sợ thế lực của ông Luân nên không dám công khai phản đối.
Thiểm ty khẩn cấp mật báo để thiếu tướng tường và mong thiếu tướng trình với Hội đồng an ninh quốc gia và Tổng thống nguyện vọng của quan chức Kiến Hòa là chính phủ sớm rút trung tá Nguyễn Thành Luân khỏi trách nhiệm hiện nay, ngõ hầu tránh cho Kiến Hòa rơi vào tình thế xấu hơn.
Thiểm ty cũng xin lưu ý thiếu tướng là trong thời gian chưa dài lắm kể từ khi trung tá Luân được bổ xuống Kiến Hòa, chúng tôi ghi nhận số lượng tấn công và quấy rối của Việt Cộng tăng gấp ba lần so với trước. Chúng kiểm soát nhiều trục lộ bộ và thủy then chốt, trong đó có chợ Thơm, Hương Mỹ, An Định… Tỉnh lỵ Trúc Giang bị bao vây, ban đêm Việt Cộng mít tinh ngay cầu Ba Lai, cầu Chẹt Sậy và tự do chè chén giữa chợ Mỹ Lồng, cách trung tâm Trúc Giang không xa.
Đính kèm bản đồ chiến sự trong ba tuần mới nhất, bản đồ vùng Việt Cộng kiểm soát hoàn toàn, kiểm soát ban đêm, bảng danh sách 151 can phạm được phóng thích, bảng danh sách 27 nhân viên bị tống giam và truy tố.
Sau chót, một hiện tượng khiến thiểm ty vô cùng nghi hoặc: Trung tá Luân hết sức quan tâm đến số mật báo viên mà chúng ta gài trong hàng ngũ Việt Cộng, nhất là điệp viên mang bí số J5 - ông ta nhiều lần hỏi dò thiểm ty.
Tờ trình này gởi riêng cho thiếu tướng, mong thiếu tướng hủy khi đọc xong, bởi sẽ khó khăn cho thiểm ty nếu tiết lộ tới tai trung tá Luân! Vợ trung tá Luân đang làm việc ở phòng bí thư Tổng nha.
Xin thiếu tướng nhận nơi đây lòng trung thành tuyệt đối của tôi…
Trúc Giang, ngày … tháng… năm 1960

*

… Báo cáo nói là gởi riêng cho thiếu tướng Nguyễn Văn Là nhưng cả Mai Hữu Xuân, Fishel đều có. Hơn nữa, Dương Tái Hưng cũng nhận được một bản sao bằng chụp ảnh…
Về phần Luân, anh biết báo cáo đó khá trễ: Ngày 16-7, khi dự lễ khánh thành khu trù mật Thành Thới, Ngô Đình Nhu trao cho anh. Đó là bản chính, thiếu tướng Là chuyển báo với Nhu, không bình luận. Nhu cũng không ghi chú như thói quen một chi tiết nào trong báo cáo.
Lễ khánh thành xong. Nhu đáp trực thăng cùng Luân về tỉnh lỵ. Họ trao đổi kế hoạch thêm một khu trù mật nữa, khu Thới Thuận, nằm sát biển, cách huyện lỵ Bình Đại chừng mươi cây số.
- Tôi biết quan điểm chung của anh về chính sách khu trù mật, - Nhu bảo Luân - song Tổng thống quyết định đích thân khánh thành một cái của Kiến Hòa, cho nên anh phải chú ý…
Luân trầm ngâm một lúc:
- Tôi sẽ đảm bảo an toàn cho Tổng thống. Nhưng xin lỗi anh, tôi không tin vào kết quả của khu trù mật về lâu dài. Theo tôi đó là một chủ trương nguy hiểm, chẳng những mất lòng dân, thiếu hiệu quả cô lập Cộng sản, mà còn giúp Cộng sản bám chặt hơn nữa, đưa Cộng sản tiếp cận ta hơn…
- Trước kia, nghĩa là vào giữa năm 1959, tôi mê tín kinh nghiệm Mã Lai của người Anh. - Nhu bộc lộ suy nghĩ của anh ta rất chân thành - Bây giờ, tôi thấy tôi lầm… Tuy nhiên, chúng ta chưa thể xóa một chủ trương lớn, được giới thiệu rộng rãi trong dư luận quốc tế, vẫn còn đợi tác dụng chiến thuật và tâm lý ở một số nơi trong nước. Vả lại, Tổng thống chưa đổi ý, mặc dù Tổng thống đã nói đến việc từ nay phải lo củng cố hơn là xây thêm khu trù mật. Ở Kiến Hòa, tốt nhất là anh giữ đừng cho khu trù mật Thành Thới tan rã, xây dựng khu Thới Thuận kịp khánh thành vào tháng 10 theo lệnh của Tổng thống, đồng thời thực hiện phương hướng, bình định như anh dự kiến… Mỗi ngày qua, tôi nghiêng hơn về chính sách của anh. Có thể trong vài tháng tới, sẽ mở hội nghị toàn quốc bàn công tác bình định. Tôi hy vọng anh sẽ giới thiệu kinh nghiệm cùng thành tích của Kiến Hòa…
Nhu nói tới đây, vừa cười vừa rút trong cặp ra một tờ giấy đánh máy:
- Tìm tòi bao giờ cũng rắc rối… Chuyện quả trứng của Christophe Colomb (2)…. Anh xem đây.
Luân đọc tờ giấy có chữ đỏ bên trong: Confidential (3) - Báo cáo của thiếu tá trưởng Ty công an Kiến Hòa Lưu Kỳ Vọng gởi thiếu tướng Nguyễn Văn Là. Đọc xong, Luân cười lạt, trả lại cho Nhu.
- Anh giữ! Nên “tẩm quất” tay này một trận… - Nhu bảo.
- Tôi chưa báo với anh về thiếu tá Vọng. Tôi thấy chưa cần quấy rầy anh. Vả lại, xáo trộn nội bộ trong lúc này không hay lắm… - Luân thở dài.
- Coi kìa! - Nhu kêu lên - Tôi thừa hiểu, dù tôi chưa biết chi tiết… Sao anh có vẻ bực bội? Gã Vọng này không hiền đâu… Người của Mai Hữu Xuân!
- Không chỉ của Mai Hữu Xuân! Anh biết tại sao tôi quan tâm đến tay mật vụ mang bí số J5? Bây giờ, tôi mới biết nó mang bí số J5, chứ trước thì Vọng giấu biệt.
- Chính tôi định hỏi anh việc đó. - Nhu chăm chú nghe.
- Anh nhận được một nghị quyết của Trung ương Cộng sản, gọi là nghị quyết 15 chưa?
Nhu cười:
- Được rồi… Tôi có mang theo đây, nếu anh chưa có, tôi đưa anh một bản…
- Anh nhận được từ bao giờ? Do đâu? - Luân hỏi, sốt ruột. Một số dự đoán của anh đúng hay sai tùy thuộc câu trả lời của Nhu.
- Hôm kia… Bộ tổng tham mưu chuyển sang, tài liệu tịch thu trong một cuộc hành quân ở Cai Lậy.
Nghe Luân thở ra, Nhu kinh ngạc:
- Anh thấy có điều gì không bình thường? Tài liệu đây…
Luân nhận tài liệu, lật vội vàng ở trang chót:
- Nghị quyết thông qua cuối năm 1959, mãi tới nay mới đến tay anh… Anh không lạ sao?
- Tôi cho là Cộng sản lưu hành nghị quyết có phần hạn chế… Nhưng, cơ quan tình báo ta cũng kém… - Nhu nói, mắt vẫn không rời Luân.
- Tôi biết chắc chắn: người Mỹ có nghị quyết này trước ta ít ra cũng ba, bốn tháng…
- Điệp viên của Mỹ ở khắp nơi. - Nhu không tỏ vẻ hăm hở nữa - Có thể tình báo của họ ở Moscow, ở Bắc Kinh kể cả ở Hà Nội lấy được…
- Rất tiếc, Mỹ nhận tài liệu ở Việt Nam Cộng hòa, hơn nữa, ở Kiến Hòa…
- Thế sao? - Nhu sa sầm mặt - Đại sứ Mỹ hay cô Fanfani bảo anh?
- Không chỉ có hai người đó… Nhưng họ nói là họ có một nghị quyết quan trọng của Cộng sản. Tôi tìm ra nguồn cung cấp. Thằng cha hay con mụ mang bí số J5 trao tài liệu cho thiếu tá Vọng và ông ta lờ anh.
Nhu lắc đầu:
- Chưa logique (4) lắm! Thiếu tướng Là không giấu tôi…
- Nếu thiếu tướng Là cũng như anh, nghĩa là cũng bị “bịt mắt” thì sao? - Luân cười mỉm.
- Chà! Thằng Vọng… - Nhu gầm gừ.
- Anh có thể lần mối: ai được trao tài liệu, ngoài tình báo Mỹ?
- Mai Hữu Xuân có không? - Nhu hỏi.
- Tôi nghĩ là có!
Nhu về Sài Gòn. Luân tư lự với những ngã rẽ đột ngột trong bước đường phát triển của miền Nam. Chính phủ Ngô Đình Diệm sợ nghị quyết chuyển hướng đấu tranh của Cộng sản thì ít mà sợ nhiều hơn lối đi vòng vèo của những tờ giấy… Bắt tay Luân tại sân bay, Nhu nói, đầy ý nhị:
- Nguyên tắc éliminateire (5) người ta định chơi trò bipartie (6) tất nhiên một partie (7) phải ra rìa… Tại sao ta không chơi trò đó? Mong anh suy nghĩ…
Làm sao chuyển những biểu hiện mới này cho lãnh đạo? Luân gọi Dung - cô ấy phải gặp Sa…
Thiếu tá Lưu Kỳ Vọng dường như không có xương sống khi gã bắt gặp ngay trên bàn viết của tỉnh trưởng bản mật báo do chính gã ký tên - không phải một bản sao. Thế là xong đời! Gã thầm trách mình không đủ khôn để đo lường sức vóc của đối thủ: thiếu tướng Là chưa bằng cái móng chân của Luân.
- Chắc ông rõ, tôi gọi ông đến để nghe ông giải thích về cái này… - Luân đẩy báo cáo về phía Vọng - Tôi đủ chứng cớ đưa ông ra toàn hoặc tống giam ông. Tôi đã không làm như vậy bởi tin rằng sớm muộn gì rồi ông cũng hiểu. Thật đáng buồn, ông không hiểu. Có lẽ tôi phải nói thẳng với ông: thiếu tướng Mai Hữu Xuân, thiếu tá James Casey nhận được tài liệu nghị quyết 15 của Cộng sản do ông gửi, trong khi đó, cấp trên tại chỗ của ông là trung tá tỉnh trưởng Lê Như Hùng và cấp trên dọc của ông là thiếu tướng Nguyễn Văn Là không nhận được… Ông biết đó, bây giờ tôi không cần mất công đưa ông ra tòa. Tôi có quyền xử bắn ông như đối với mọi điệp viên nước đôi… Tôi cho ông cầu cứu Williams Porter, Fishel hay cả Mac Garr sắp thay Williams hoặc ai mà ông thấy đủ sức cứu ông… Tôi sẵn lòng chờ ba hôm trước khi trói ông vào cột.
Thiếu tá Vọng ngỡ rằng sự khuất phục của gã đã cứu gã. Gã khai tuốt luốt mối quan hệ của gã với Mai Hữu Xuân và CIA, thuận miệng, gã khai luôn việc gã được Mai Hữu Xuân ra lệnh bắt cóc Luân hồi năm 1955. Lần đầu tiên, Luân nghe những tiếng lóng: Pénalty, Franc direct… chỉ dùng trên sân cỏ. Bây giờ Luân biết J5 là ai: Nguyễn Văn Côn, huyện ủy viên Mỏ Cày, huyện đội phó. Còn tay mà Luân nghi ở Cồn Ốc là chi ủy viên xã Thạch Phú Đông, trưởng công an xã, tên Hiếm.
Vọng được tiếp tục làm việc.
----------
(1) Một nhân vật Mỹ chống Cộng mù quáng đến nỗi thành “chủ nghĩa Mac Carthy”
(2) Christophe Colomb, người tìm ra Tân thế giới, trong cuộc gặp gỡ với thân hữu, đố mọi người đặt quả trứng đứng. Không ai làm được. Ông đập một đầu trứng và quả trứng đứng. Mọi người cười ông: Thế thì dễ. Ông đáp: Khó là sự tìm tòi ban đầu.
(3) Mật.
(4) Hợp lý
(5) Nguyên tắc loại trừ.
(6) Song phương
(7) Một bên.

Phần 5 - Chương 9

Dung đến Bến Tre trước hôm quốc khánh 26-10. Đây là lần đầu Dung đến nơi làm việc của chồng. Cô rất thích cảnh rừng dừa bạt ngàn êm đềm một màu xanh, sông nước trùng trùng của Bến Tre. Luân đưa vợ đi thăm mộ cụ Đồ Chiểu - di tích duy nhất còn có thể thăm được một cách tuyệt đối an toàn.
- Anh tiếc không đi với em tới Cồn Ngao, Bảo Thạch, cửa Khâu Băng… - Luân âu yếm bảo vợ. Từ khi yêu Dung, anh được Dung truyền cho cách cảm thụ quê hương từ một khía cạnh nữa - cái đẹp thiên nhiên và dấu vết của người đi trước. Dung từng ao ước: Thế nào cũng theo Luân đến Cồn Ngao để thấm thía nỗi buồn của tác giả Lục Vân Tiên - “Ngùi ngùi mây bạc cõi Ngao châu”… Nguyễn Đình Chiểu đã mở đầu bài thơ khóc Phan Thanh Giản như vậy. Bảo Thạch, cái làng nhỏ “bờ biển Nam” nơi “kẻ học trò già họ Phan” an nghỉ - Dung giúp Luân hiểu về “Chín chữ lòng son tạc” là chín chữ khắc trên mộ bia Phan Thanh Giản theo di chúc của ông, được cụ Đồ Chiểu trân trọng nhắc… Không đưa Dung đi những nơi cố ước, Luân như tự thấy mình có lỗi, khiến Dung phải an ủi anh: Thế nào cũng có dịp…
Tình hình nước Lào mấy tuần nay bận tâm chế độ Sài Gòn. Đại úy Kong Lee, tiểu đoàn trưởng một tiểu đoàn Dù Lào tiến hành đảo chính chống lại chính phủ phái hữu thân Mỹ ở Vạn Tượng, liên minh trên thực tế với Pathét Lào, đòi thi hành đường lối trung lập. Cái mà Luân rút ra kết luận là thế lực tư sản dân tộc ở Lào vẫn còn một sức mạnh nào đó, cộng với thế lực thân Pháp vẫn chưa buông tay, họ núp dưới bóng của nhà vua, hòa hoãn với Pathét Lào… Trong một bối cảnh cụ thể, một tiểu đoàn đủ làm nên đại sự. Đại úy Kong Lee ám ảnh Luân đến mức Dung phát sợ:
- Tình hình Lào khác tình hình ta; phe hữu phản động chia rẽ, thực lực không hơn Pathét Lào bao nhiêu; phe thân Pháp còn ảnh hưởng trong nhiều giới, xu hướng độc lập trung lập trước thực tế hai phe tả, hữu ngang sức có điều kiện phát huy thanh thế; đóng được vai trò nghiêng về bên nào thì bên đó thắng, họ có lãnh tụ và lợi dụng được uy tín nhà vua và tôn giáo… Mỹ chưa phải độc chiếm Lào.
Luân vuốt tóc vợ:
- Anh biết như em. Nhưng ở ta, xét từ một căn bản khác đâu có kém thuận lợi hơn Lào, nhất là xét về thế lực Cách mạng. Nghị quyết 15 nói tới nhiều khả năng.
- Em thấy anh nên xin ý kiến các anh… - Dung không yên tâm. Luân cười:
- Tất nhiên!
Nói thế, nhưng cả hai đều nóng ruột. Chưa liên lạc được với A.07 hoặc anh Sáu Đăng, mà cũng không thấy các anh móc Luân. Sa chưa cho hẹn. Luân nghĩ tới Quyến, thậm chí Lê Khánh Nghĩa, chỉ huy phó Bảo an Tây Ninh - những đầu cầu nối với lãnh đạo. Dung kiên quyết phản đối, vì như vậy là quá khinh xuất, vi phạm nguyên tắc…
Giữa lúc hai vợ chồng Luân lật bề mặt bề trái sự kiện Lào thì Ngô Đình Nhu xoáy mắt vào một tụ điểm: binh chủng Dù đảo chánh ở Lào - Nhu vốn nghi ngại “đứa con cưng của Tổng thống” từ khi Dù thành một lữ đoàn hùng mạnh. Cho nên, nhân một số tiền đồn ở Kontum bị Việt Cộng tấn công, anh ta phái đại bộ phận lính Dù lên tiếp viện…
… Khán đài lễ quốc khánh đặt ngay trước cổng dinh tỉnh trưởng. Cả Nam Việt được lệnh tổ chức thật rầm rộ lần thứ 5 ngày khai sinh nền Đệ nhất Cộng hòa. Cũng như các tỉnh, Kiến Hòa tổ chức trước một ngày, ngày 25-10, để hôm sau, các quan chức đầu tỉnh còn về thủ đô chung vui với Tổng thống.
Chương trình gồm: phát biểu của tỉnh trưởng, đáp từ của dân quân chánh, múa lân, hội chợ, diễn kịch. Đêm, dạ tiệc do làng An Hội đãi…
Chào cờ xong, Luân lên lễ đài, sắp sửa đọc bài diễn văn sẳn. Dung ngồi hàng ghế đầu. Luân mở xấp giấy, trước khi đọc, khẽ liếc vợ, mỉm cười. Bỗng anh bắt gặp vẻ mặt kinh hoàng của Dung cùng tiếng thét thất thanh của cô: Lựu đạn! Thật ra, Luân cùng một lúc nghe thấy tất cả những thứ đó: Vẻ mặt trắng nhợt, tiếng thét và cái nhoài người như muốn vọt lên lễ đài của Dung, tiếng rú và bước nhảy vụt tới của Thạch, quả lựu đạn lăn lộc cộc, sự náo loạn của sân lễ - hằng trăm người vừa hô hoán vừa nhào xuống đất… Tuy nhiên, nhanh hơn hết vẫn là Luân. Anh chộp quả lựu đạn ném ngược ra phía sau, bên trong vòng rào dinh tỉnh trưởng, đồng thời ghì Dung vào lòng, xô Thạch té xấp… Mọi người chờ tiếng nổ. Không có. Lựu đạn lép. Hú vía.
Thủ phạm bị bắt liền tại trận. Một cậu học sinh. Một cậu học sinh mà Luân biết mặt, biết tên. Cuộc mít tinh tiếp tục, nhưng không khí thật căng thẳng.
Cách nay năm hôm, công an tỉnh bắt một thiếu niên lảng vảng trước dinh tỉnh trưởng. Lê Ngọc Thường, học sinh đệ tam trường tỉnh, con của bà Ngô thợ may. Công an quả quyết Thường đo đạc khoảng cách từ lề đường đến nơi sẽ đặt lễ đài - hễ có lễ thì bao giờ lễ đài cũng đặt sát rào dinh tỉnh trưởng, còn dân chúng đứng từ lề đường. Thường khai: cậu ta rình một con sóc trên ngọn cây sao - quả cậu ta cầm chiếc giàn thung và túi quần nhét nhiều sỏi. Công an không tin mà Luân cũng không tin. Cậu bé mặt mày sáng sủa, trả lời trôi chảy các câu hỏi - sự thú nhận gián tiếp nó đã được sửa soạn những câu trả lời từ trước. Dù sao, rình một con sóc trước dinh tỉnh trưởng vãn không phải là trò chơi của cậu học sinh sắp thi tú tài phần thứ nhất, hơn nữa, cậu quá đĩnh đạc. Luân ra lệnh thả Thường với lời khuyên: Lo học. Công an gọi bà Ngô đến ty giao bà chăn giữ thằng bé. Hôm sau bà Ngô hớt hãi trình với ty: Thường bỏ học trốn mất.
Và, cậu bị bắt quả tang. Sau phần lễ chính thức, Luân bảo mang Thường đến dinh tỉnh trưởng. Anh muốn đích thân hỏi cung Thường.
- Tại sao em định giết tôi? - Luân hỏi, ôn tồn.
Thường nín lặng. Đôi mắt thông minh ngó thẳng Luân, môi hơi cười cợt. Lưu Kỳ Vọng nổi đóa.
- Mày không có lưỡi hả? Trung tá hỏi sao mày không trả lời?
Thường ném cho Vọng cái liếc khinh miệt, rồi tiếp tục im lặng.
- Trung tá để nó cho tôi! - Vọng thở khò khè - Ngữ này không mềm xương không bỏ tật láo…
- Em nói đi! - Luân vẫn ôn tồn - Tại sao? Tại sao em ném lựu đạn vào tôi?
Thường không nói. Lưu Kỳ Vọng nhảy tới, thộp ngực Thường:
- Nói! - Gã giơ cao tay.
Luân vội ngăn gã:
- Đừng, thiếu tá!
Vọng quay về chỗ ngồi, hầm hừ:
- Tại trung tá không cho đánh, nó lừng! Tôi nói thiệt, một cái lên gối, nó khai tới ông bà ông vải liền… Nghe tao hỏi: Đứa nào biểu mày quăng lựu đạn, lựu đạn lấy ở đâu?
- Nói đi em, tại sao em muốn giết ông Luân? - Thùy Dung hỏi, dịu dàng.
- Tại ghét! - Thường mãi mới nói và là một câu cụt lủn.
Luân phì cười:
- Tại sao ghét tôi?
- Ác ôn, ai mà không ghét! - Thường trả lời tuy rắn rỏi song hoàn toàn kiểu trẻ con.
- Tôi ác ôn chổ nào? Em có thấy tôi bắn giết, đánh đập ai không?
- Ông giả đò nhân đạo mà người của ông - Thường ngó Vọng - bắn giết hằng hà dân trong tỉnh! Ông không gạt nổi dân Bến Tre đâu…
Luân biết người lớn dạy Thường như vậy.
- Chắc em đói bụng… - Luân đột ngột chuyển sang chuyện khác - Ăn đi rồi về lo học. Còn muốn làm hiệp sĩ, chiến sĩ phía bên nào cũng vậy, phải tập luyện cho giỏi, bình tĩnh… Lựu đạn chưa tháo chốt đã vội liệng, sao nổ được…
Thường đớ người:
- Tôi tháo chốt rồi mà!
Luân cười bảo Vọng:
- Thiếu tá thấy không? Khờ khạo quá, bị gạt…
Luân bảo mua cho Thường hủ tiếu. Khi cậu ăn xong - cậu vừa ăn vừa liếc Luân - Luân ra lệnh cho cậu tự do muốn đi đâu thì đi.
Lưu Kỳ Vọng cuống quít:
- Thưa trung tá, để tụi này khui nó, tìm ra kẻ chủ mưu…
Luân lắc đầu:
- Trò của con nít, hơi đâu để ý!
Sau cùng, Vọng tự rút ra nhận xét: Tay Luân này “điếm tổ”, y mượn trẻ con quăng lựu đạn giả để quảng cáo y có số hên… Vọng có cơ sở: Quả lựu đạn mà Thường ném không nổ chẳng phải vì Thường quên tháo chốt an toàn như Luân nói mà vì lựu đạn bị tháo kim hỏa…
Nhưng hai hôm sau Công an tỉnh chụp một căn nhà ngoại ô thị xã, khui hầm bí mật, bắt hai người - một là Thường. Diễn biến nội vụ, Ty công an báo cáo như sau: Được mật báo, đêm 28, rạng ngày 29 tháng 10, đội thám báo trực thuộc ty, do thiếu tá Lai Văn Thố chỉ huy đã bao vây căn nhà ở ấp Cầu Tréo, làng An Hội, sát sông Bến Tre, nơi thị ủy Cộng sản lén lút trú ngụ. Căn nhà nằm sâu giữa vườn lôm chôm, vốn bỏ hoang từ lâu. Thoạt đầu nhân viên công lực kêu gọi Việt Cộng đầu hàng, nhưng từ trong nhà, nhiều phát súng lục bắn ra, buộc nhân viên công lực phải tấn công mạnh. Tuy nhiên vì trời tối, không tiện lục soát. Khi đã sáng rõ, nhân viên công lực vào nhà, bắt được mấy tấm đệm, ấm chén uống nước, tàn thuốc lá, giày dép… chứng tỏ Việt Cộng hội họp (tám hay chín tên) và ngủ lại… Cuộc lục soát sau đó phát hiện một hầm bí mật dưới gốc cây lôm chôm. Người đội nắp hầm trồi lên đầu tiên là một đàn ông vạm vỡ. Hắn ta vừa thoát khỏi hầm, đã lôi từ hầm lên khẩu tiểu liên Sten và bất ngờ lia vào đội thám báo, may không ai trong đội thám báo trúng đạn. Nhân lúc hỗn loạn, hắn lao xuống sông và biệt dạng. Cũng nhân lúc hỗn loạn, hai tên nữa dưới hầm tung hai lựu đạn. May mà lựu đạn tịt ngòi. Cả hai bị bắt sống.
Không thể can thiệp như hai lần trước, Luân đành để Ty công an khai thác Thường, nhưng anh dặn phải đảm bảo sức khoẻ cho hung thủ để anh còn trực tiếp thẩm vấn…
- Em có chú ý hai chữ “mật báo” trong tờ trình của Ty công an không? - Luân thủ thỉ với vợ - Đó là cái gút mà ta phải phanh phui, bằng không Bến Tre khó tránh tổn thất nặng. Một số tay sai của công an lòn sâu vào nội bộ cơ quan chỉ đạo, ít nhất cũng đã có tên Côn, huyện ủy viên kiêm huyện đội phó, tên Hiếm, chi ủy Thạch Phú Đông…
Ngày thứ ba, Luân bảo Ty công an đưa sang dinh tỉnh trưởng người bị bắt một lượt với Thường. Còn Thường, Luân ra lệnh thôi tra tấn, chờ anh…
… Một trung niên, gầy, trán cao, mắt quầng đờ đẫn. Chắc chắn là ông ta cận thị. Tờ khẩu cung ghi: Dương Văn Tâm, 38 tuổi, nguyên giáo viên Trường trung học Bến Tre, bỏ nhiệm sở tháng 2 năm nay, hiện là nhân viên văn phòng ban tuyên truyền thị ủy. Theo lời khai của Tâm, chẳng có họp hành gì hôm đó, họ đi công tác, ghé nghỉ nơi trạm. Người bắn tiểu liên là trưởng trạm. Họ ném lựu đạn để tự vệ. Hai ngày tra tấn của Ty công an moi ra chừng ấy lời khai. Luân thừa biết đây là lời khai dối. Khai dối không được hợp lý lắm.
- Ông nên khai lại! - Luân đặt tờ khẩu cung qua bên - Ông muốn giấu điều gì tùy ông, song lời khai của ông không hợp lý. Ông chỉ là nhân viên văn phòng một ban nhỏ của thị ủy, không sao cả, nhưng ông không phải ghé trạm. Trạm sao có hầm bí mật và chỉ có một hầm? Còn những chiếc đệm, còn giày dép, còn tàn thuốc lá… Các ông họp, đúng vậy. Người dự họp sống công khai trong thị xã - các ông chọn điểm họp như vậy cho tiện đi lại… Họp tới khuya thì nghe động. Số đông tản khỏi khu vườn. Còn ba người không thể đột nhập vào thị xã nên “chém vè”. Ông đánh rơi kiếng, không đủ lanh lẹ thoát chạy khi hầm bị khui. Cậu Thường thì thiếu kinh nghiệm… Có thể tôi nói không ăn khớp một trăm phần trăm, song đại thể là như vậy…
Đôi mắt thâm quầng của người bị bắt tên là Tâm lóe lên tia sáng kinh ngạc.
- Tôi cho phép ông về nhà giam suy nghĩ lời khai. Tôi cần sự hợp lý… - Luân bỗng hỏi: - Ông cận mấy dioptries (1)?
Tâm trả lời là sáu - khá nặng.
- Ông sẽ có kiếng để tự viết lời khai. Cho ông ba hôm…
Ngay chiều hôm đó, thiếu tá Lưu Kỳ Vọng báo cáo riêng với Luân: J5 cho biết người tên Dương Văn Tâm có bí danh Hai Kiếng, ủy viên thường vụ thị xã, phụ trách trí và học sinh vận. Vọng đề nghị khai thác ráo riết Tâm để lùa hết cơ sở Cộng sản trong giới thầy cô giáo, công tư chức và học sinh.
Luân giả bộ đắn đo. Anh chưa tìm ra kế hạn chế tổn thất.
- Ý của thiếu tá rất đúng!… - Luân bảo - Song còn có cách hay hơn. Tôi sẽ tự cán đáng việc này… Nếu tay Tâm chịu làm việc cho mình, thiếu ta thấy sao? - Sau cùng Luân nảy ra sáng kiến.
Vọng xoa tay lia lịa:
- Trung tá làm được, em út phục lăn. Nhưng…
- Khó phải không?
Vọng gật đầu.
- Thử cái coi! - Luân cười.
Vào thời gian đó, nhiều người trong thị xã bị công an bắt, số đông là học sinh, lao động, có một ít thầy giáo, viên chức.
Luân và Dung suy nghĩ mãi: Giáo Tâm không khai, Thường không khai, tại sao cơ sở bể rộ? Cái gì đây? Cũng đến hai mươi người, theo tờ trình của Ty công an, thuộc hạng đầu mối quan trọng, trong đó gần phân nửa dự cuộc họp ở ấp Cầu Tréo.
- Kỳ quá! - Luân lầm bầm. Dung chợt reo to:
- Em thấy nguyên nhân rồi! Tại sao người dưới hầm trồi lên còn đủ thì giờ lấy khẩu tiểu liên và, hơn nữa, cả băng đạn bắn mà không trúng ai cả? Anh ta thoát đi dễ dàng, chẳng bị rượt đuổi.
- Đúng! - Luân hớn hở - Hai trái lựu đạn đều lép, giống y như trái ném vào anh!
Lập tức, Luân gọi thiếu úy Thố.
- Tại sao anh phát hiện được hầm? - Luân hỏi.
Thì ra, có dấu hiệu: ba vỏ lôm chôm xếp hình tam giác ngay trên nắp hầm.
- Anh có biết sẽ bị bắn không?
- Không, tin mật chỉ nhắc đề phòng lựu đạn…
- Tại sao các anh không ai bị thương?
- Hình như người bắn cố ý không chĩa ngay vào chúng tôi…”
Đúng hẹn, Luân gặp Tâm. Lời khai đã hợp lý hơn. Họ hộp hội nghị đội tuyên truyền, bị chụp, đa số lách theo vườn nên thoát. Anh ta là đội phó, cùng đội trưởng ở lại. Đội trưởng đã bắn. Anh ta và chú Thường - liên lạc của đội - ném lựu đạn nhưng vướng nắp hầm, không chạy được. Đội viên không ai sống hợp pháp - họ đi giày, dép là để hóa trang qua đồn bót.
Luân chỉ cười tủm tỉm khi đọc xong lời khai.
- Tôi không tin! - Luân bảo… - Anh nói dối! Anh là Hai Kiếng, ủy viên thường vụ thị ủy… Anh phụ trách trí và học sinh vận. Người của tôi trong các anh thông báo với tôi đầy đủ… Anh đừng hòng chối.
Hai Kiếng sững sờ. Hôm nay, anh đeo kiếng, nên có thể nhìn thấy Luân, viên tỉnh trưởng vừa về Bến Tre đã nổi danh quỷ quyệt.
Không đợi Hai Kiếng nói, Luân tuyên bố:
- Anh phải làm việc cho tôi!
Hai Kiếng xua tay:
- Không đời nào! Ông có bắn tôi thì bắn, tôi không bao giờ chịu làm chó săn… Ông mưu mẹo với ai chớ không lừa được tôi đâu… Đúng, tôi là Thường vụ thị uỷ. Cứ xử tôi theo luật của các ông…
- Anh không chịu cũng phải chịu… - Luân nạt đùa… - Còn cậu Thường! Tôi giao các người hằng tuần phải báo cáo cho tôi… Báo cáo qua người của tôi đang làm việc với các anh…
- Có phải ông Hiếm ở Cồn Ốc giao lựu đạn cho em không? - Luân hỏi riêng Thường.
Thường lắc đầu…
- Có phải cái ông trưởng trạm giao lựu đạn cho em?
Thường vẫn lắc đầu, song con mắt chớp chớp của nó lại xác nhận.
- Có phải J5? - Luân tự hỏi.
Tâm và Thường được thả. Họ chẳng hiểu lý do. Còn Ty công an thì khen nức nở: Ông trung tá mình cứng thiệt, xỏ mũi thằng Hai Kiếng te te!
*
Tính toán của Luân có một sơ hở lớn mà anh không ngờ. Sơ hở đó đã gây nên tổn thất đau lòng: Hai Kiếng bị xử tử… Thường thoát chết nhờ tuổi còn nhỏ, nhưng bị giam. Và mọi việc chỉ sáng tỏ sau ngày Tết nguyên đán Tân Sửu…
Luân quên Hai Kiếng, bởi một sự kiện chính trị lớn đột ngột xảy ra ở Sài Gòn, ngày 11-11: cuộc đảo chính của lính dù nhằm lật đổ Tổng thống Ngô Đình Diệm.
----------
(1) Độ cận thị